Για το "Νέο" Λύκειο

του Κωνσταντίνου Δημόπουλου, φιλολόγου-αντιπροέδρου Συνδέσμου Φιλολόγων Ναυπακτίας

Η συνταγή τους παλιά και δοκιμασμένη. Οι εξετάσεις για μια ακόμα φορά αποτελούν την …ναυαρχίδα της «εκπαιδευτικής μεταρρύθμισής» τους. Προτείνουν λύσεις που ανασύρουν από τα …μουσεία των αποτυχημένων εξεταστικών συστημάτων του παρελθόντος: οι μαθητές θα διαγωνίζονται στο τέλος της χρονιάς σε εξετάσεις σε όλα τα μαθήματα. Όσοι περάσουν,θα διεκδικήσουν την εισαγωγή τους στην Ανώτατη εκπαίδευση, στην τελευταία τάξη του Λυκείου, περνώντας από έναν ακόμη γύρο πανελλαδικών εξετάσεων σε 4 μαθήματα.

Στην υλοποίηση των προτάσεων του Υπουργείου Παιδείας, εμφιλοχωρεί ο κίνδυνος, η μαθησιακή διαδικασία να καταδυναστευτεί ολοκληρωτικά από το «άπλωμα» των εξεταστικών δοκιμασιών και την ανάγκη ανταπόκρισης σ’ αυτές και εκπαιδευτικοί και εκπαιδευόμενοι να μεταφέρουν στην «καρδιά» της σχολικής αίθουσας ρόλους εξεταστών – διορθωτών – βαθμολογητών, αφ’ ενός, και εξεταζομένων, αφ’ ετέρου, αφού το εκπαιδευτικό έργο καλείται να εστιάσει σε μια «τεχνολογία» των εξετάσεων, στην οργάνωση και διευθέτηση των προβλεπόμενων εξεταστικών δοκιμασιών.

Αν μέχρι σήμερα τον αποκλειστικό στόχο της προετοιμασίας των μαθητών για την πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση τον είχε η Γ’ λυκείου, τώρα θα είναι στόχος όλων των τάξεων του λυκείου. Οι μαθητές θα επιλέγουν ομάδες μαθημάτων προσανατολισμού στη Β” Λυκείου, θα κυνηγάνε από την Α” Λυκείου υψηλές επιδόσεις (γιατί θα μετράει η επίδοσή τους στο Λύκειο στην πρόσβαση), θα κυνηγάνε εργασίες και μαθήματα με κριτήριο όχι το τι μαθαίνουν σ” αυτά τα τρία χρόνια, αλλά το σε ποια σχολή θέλουν να βρεθούν μετά από τρία χρόνια…. Έτσι δρομολογείται η πρόωρη έξοδος ενός τμήματος του μαθητικού πληθυσμού από τις φτωχότερες τάξεις και τις πιο απομακρυσμένες περιοχές από την «κούρσα» του Λυκείου.Με αριστοτεχνικό τρόπο δημιουργούνται οι όροι που επιβάλλουν «αυτεπαγγέλτως» υψηλά ποσοστά απόρριψης και αποκλεισμού.

Η υλοποίηση των προτάσεων τους είναι δεμένη με ένα νήμα με όλα τα γνωστά παρεπόμενα των πανελλαδικών εξετάσεων (φροντιστήρια, αυξημένο ιδιωτικό κόστος, ταξικοί φραγμοί και διαχωρισμοί, αμάθεια, κλπ). H εκτόξευση στα ύψη των προσοστών της αποτυχίας των μαθητών του Λυκείου τα τελευταία χρόνια, πιστοποιεί ότι οι μη ευνοημένοι κοινωνικά μαθητές καλούνται να παίξουν το ρόλο της..Iφιγένειας για να φυσήξει ούριος άνεμος στον κυρίαρχο στόχο για φθηνό, ανταγωνιστικό και αποδοτικό σχολείο στην αυγή του νέου αιώνα.

Η αγορά εργασίας και ο νεοφιλελευθερισμός θέλουν ένα ευέλικτο, φτηνό και πειθαρχημένο σχολείο, με υπερεξουσίες στη διοίκηση, με τον εκπαιδευτικό πενόμενο και υποταγμένο, με το μαθητή δέκτη κατακερματισμένων πληροφοριών.
Το προφίλ του «νέου» λυκείου είναι το εξής: φτηνό (με τριαντάρια τμήματα, τους απολύτως απαραίτητους καθηγητές και χωρίς (νέα) βιβλία), εξειδικευμένο, εξοντωτικό, ελιτίστικο και ταξικό. Εχθρικό και αυστηρώς ακατάλληλο για οικογένειες που δεν μπορούν πλέον να θεωρήσουν ανελαστική τη δαπάνη της φροντιστηριακής εκπαίδευσης η οποία επεκτείνεται σε όλα τα χρόνια. Πρόκειται για μέτρα που ενισχύουν τη μαθητική διαρροή που παρουσιάζει έξαρση.

ΟΙ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΜΑΘΕΙΑΣ

Γενικότερα η εξετασιομανία που διαπερνά το εκπαιδευτικό σύστημα αποτελεί τη νεκρολογία της επαφής των μαθητών με την ουσία της γνώσης. Οι εξετάσεις γίνονται εργαλεία που μετατρέπουν τη διαδικασία της μόρφωσης σε εξάσκηση για το κυνήγι «χρήσιμων γνώσεων» που αποφέρουν βαθμούς. Σημασία έχει η παροχή «συνταγών επιτυχίας» για τη συλλογή μορίων. Οι μαθητές «μαθαίνουν» τις σχολικές γνώσεις, αρκετοί περνούν με επιτυχία τις εξετάσεις, αλλά δεν τις κατανοούν. Δεν μπορούν να συνδέσουν τις επιμέρους γνώσεις από τα διάφορα μαθήματα προκειμένου να ερμηνεύσουν τον κόσμο στον οποίο ζουν.
Μπορεί να διακηρύσσουν ότι «το Λύκειο γίνεται βαθμίδα απόκτησης στέρεης γενικής παιδείας», αλλά η αλήθεια είναι διαφορετική. Η γενική – ανθρωπιστική εκπαίδευση και ως έννοια χρησιμοποιείται όλο και λιγότερο και ανασημασιοδοτείται,ώστε μαζί με την κατάρτιση να αποτελούν εργαλεία στην υπηρεσία της οικονομίας. Οι επίσημες διακηρύξεις αναφέρονται στη «βελτίωση των ικανοτήτων για τον 21οαιώνα», για ένα «εκπαιδευτικό σύστημα ανταγωνιστικό στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης… ». Το σχολείο και οι σχολές προορίζονται να τροφοδοτούν την αγορά με εξειδικευμένο προσωπικό το οποίο, κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής του ζωής, θα μπορεί να επανακαταρτίζεται διαδοχικά σε δεξιότητες που, κατά περίπτωση, θα επιζητούν οι επιχειρήσεις. Οι δεξιότητες που προσφέρει μια κατάρτιση δίχως ενιαία και ολόπλευρη μόρφωση, απαξιώνονται γρήγορα, από την εξέλιξη και μόνο της τεχνολογίας.Επιδιώκεται έτσι να διαμορφωθεί ένας τύπος ανθρώπου και, κυρίως, εργαζομένου που πρέπει να είναι ευέλικτος και προσαρμόσιμος στις αλλαγές στην αγορά εργασίας και κυρίως παραγωγικός και πειθήνιος.

Γι’ αυτό είναι αναγκαία η ανάπτυξη ενός ευρύτατου μορφωτικού- πολιτιστικού κινήματος που να εναντιώνεται στην εκπαίδευση της αγοράς και των επιχειρήσεων, μιας εκπαίδευσης που προκρίνει στη θέση της μόρφωσης και της ολοκληρωμένης γνώσης την εκμάθηση δεξιοτήτων, τη συσσώρευση πληροφοριών και ασπόνδυλες γνώσεις. Ένα κίνημα που θα υπερασπίζεται τη γνώση ως κοινωνικό αγαθό και δικαίωμα όλων.Συνάμα, το αίτημα για την κατοχύρωση του δικαιώματος στη μόρφωση για όλους πρέπει να προβάλλεται μαζί με το δικαίωμα στην εργασία για όλους.

Σήμερα περισσότερο από ποτέ άλλοτε έχουμε ανάγκη από ένα σχολείο που να αγκαλιάζει όλα τα παιδιά χωρίς αποκλεισμούς και διακρίσεις, όπου πρωταρχική σημασία έχει ο πνευματικός εξοπλισμός των μαθητών, η καλλιέργεια «ελεύθερων και δημοκρατικών πολιτών», έτσι ώστε να μπορουν να αντιμετωπίσουν κριτικά την κοινωνία με την ενεργή συμμετοχή τους και παρέμβαση σ ΄ όλα τα επίπεδα της κοινωνικής δραστηριότητας.