Οι πρώτες... νομικές βοήθειες σε τροχαίο ατύχημα

του Χρήστου Ι. Σιαμαντά, δικηγόρου

Επειδή αν οδηγείς δεν μπορεί να ξέρεις τι εκπλήξεις μπορεί να σου κρύβει ο δρόμος …καλό είναι να έχεις στο μυαλό σου κάποια πράγματα για το πώς θα διαχειριστείς ένα τροχαίο συμβάν που τυχόν εμπλακείς:

Πριν απ’ όλα να παραθέσω συνοπτικά, και όσο γίνεται πιο απλά, ορισμένες βασικές γνώσεις για κάθε οδηγό και ιδιοκτήτη τροχοφόρου:

Όλα τα αυτοκίνητα πρέπει να είναι ασφαλισμένα σε κάποια ασφαλιστική εταιρία για την περίπτωση που προκαλέσουν ατύχημα και η ευθύνη βαρύνει τον οδηγό τους. Υποχρεούται τότε ο ασφαλιστής αυτός να αποζημιώσει τον παθόντα από το ζημιογόνο αυτοκίνητο, εάν φυσικά ο ίδιος δεν φταίει. Επίσης υπάρχει και η περίπτωση της μικτής ασφάλισης (όπως για την περίπτωση που θα καλύπτεται ασφαλιστικά το όχημα όσον αφορά τυχόν βλάβες που προξενεί ο οδηγός του σ΄αυτό). Αν ένα όχημα δεν είναι ασφαλισμένο (ανεξάρτητα αν είναι σε λειτουργία ή όχι -εκτός αν έχει ακολουθηθεί η διαδικασία της Ακινησίας με την κατάθεση πινακίδων-) αφαιρείται από την Τροχαία η άδεια κυκλοφορίας του και η άδεια οδήγησης του οδηγού για έξι μήνες (δύο χρόνια σε ατύχημα) ,ενώ επιβάλλεται πρόστιμο στον ιδιοκτήτη ή οδηγό του από 250- 1.000 ευρώ, ανάλογα με το είδος του οχήματος. Όσο για τον παραβάτη θα οδηγηθεί για πταισματική παράβαση στο αρμόδιο Πταισματοδικείο ,γιατί προβλέπεται και δικαστικό πρόστιμο. (Είναι φρόνιμο να προσκομίσει ο κατηγορούμενος στην δίκη ασφαλιστήριο συμβόλαιο – έστω και αυτό αν έχει συναφθεί εκ των υστέρων- και το αποδεικτικό πληρωμής του διοικητικού προστίμου για να αντιμετωπισθεί με επιείκεια, που φθάνει ,συνήθως , μέχρι την αθώωσή του).

Αν το όχημα δεν είναι ασφαλισμένο και προκαλέσει ατύχημα τότε αναλαμβάνει να πληρώσει τον ζημιωθέντα ένα νομικό πρόσωπο που έχουν ιδρύσει οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις και το οποίο ονομάζεται «Επικουρικό Κεφάλαιο» (Ε.Κ.) με έδρα την Αθήνα . Επίσης καλύπτει ασφαλιστικά το Ε.Κ. τον παθόντα από τροχαίο ατύχημα στην περίπτωση που ο υπεύθυνος γι’αυτό είναι άγνωστος και προκλήθηκαν εκτός από τις υλικές ζημίες, και σωματικές βλάβες οι οποίες απαιτούν νοσοκομειακή περίθαλψη , ακόμη αν η ασφαλιστική επιχείρηση πτώχευσε ή της ανακλήθηκε η άδεια λειτουργίας ή εκτέλεση σε βάρος της απέβη άκαρπη , αν το ατύχημα έγινε από πρόθεση του οδηγού και τέλος όταν προήλθε τροχαίο από μη -κατά ορισμένο τρόπο- ασφαλισμένα οχήματα συγκεκριμένου τύπου ή με ειδική πινακίδα κυκλοφορίας ( Η αναφορά στα του Ε.Κ. είναι επιγραμματική ).

Από την ασφάλιση εξαιρούνται βάσει του νόμου ορισμένες περιπτώσεις ζημιών, όπως ατύχημα από μεθυσμένο οδηγό ,από οδηγό που δεν διέθετε την προβλεπόμενη άδεια οδήγησης και για όσες υπάρχει πρόβλεψη εξαίρεσης στο ασφαλιστικό συμβόλαιο του ασφαλιστή π.χ. ατύχημα σε πάρκινγκ ,πορθμείο κ.λ.π. Όταν συντρέχει μία από τις περιπτώσεις αυτές η ασφαλιστική εταιρία (ή το Επικουρικό Κεφάλαιο) αποζημιώνει τον παθόντα, αλλά στη συνέχεια στρέφεται δικαστικά εναντίον του ασφαλισμένου της επειδή δεν καλυπτόταν (η περίπτωση) με την ασφάλισή της .

Η παραγραφή των απαιτήσεων από τροχαίο ατύχημα κατά του ζημιώσαντος , της ασφαλιστικής εταιρίας ή του Επικουρικού Κεφαλαίου είναι 5 χρόνια από την ημέρα που συνέβη αυτό. Μετά την 5ετία χάνει το δικαίωμα κάποιος να διεκδικήσει αποζημίωση για την ζημιά που έπαθε.

Να γνωρίζεις λοιπόν ότι , αν σου συμβεί ατύχημα με το όχημά σου ή όχι (πεζός) , θα πρέπει να στραφείς δικαστικά (αν δεν βρεθεί εξωδικαστική λύση -και μέσω φιλικού διακανονισμού-) κατά του οδηγού ,ιδιοκτήτη του οχήματος και της ασφαλιστικής εταιρίας του (ή στις παραπάνω περιπτώσεις κατά του Επικουρικού Κεφαλαίου) για την ζημιά που έπαθες ,ζητώντας αποζημίωση, εφόσον θεωρείς ότι ευθύνη βαρύνει τον πρώτο (ή ενδεχομένως τον δεύτερο-π.χ. παράνομη στάθμευση από την οποία προήλθε το ατύχημα- ). Μπορείς όμως να στραφείς μόνον εναντίον της ασφαλιστικής εταιρίας του ζημιώσαντος οδηγού ή ιδιοκτήτη. Αν διαθέτεις μικτή ασφάλιση μπορείς να πάρεις αποζημίωση από τον δικό σου ασφαλιστή.

Κρίνεται σκόπιμο για τον ιδιοκτήτη του αυτοκινήτου να επιλέγει ασφαλιστική εταιρία, οικονομικά φερέγγυα και δοκιμασμένη στην ασφαλιστική αγορά ,για να μη τυχόν «φαλιρίσει» και μετά βρεθεί ακάλυπτος ασφαλιστικά σε ατύχημα.(Μην δελεάζεστε από τα φθηνά ασφάλιστρα).

Όταν συμβεί αυτοκινητικό ατύχημα, η παραβίαση του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας από εμπλεκόμενο οδηγό δεν παίζει ρόλο στην αστική δίκη για την αξιούμενη αποζημίωση , αν δεν επιδρά η παράβαση, αυτή καθεαυτή, στο ίδιο το ατύχημα.

Σε ένα τροχαίο ατύχημα αν από αυτό προήλθε θάνατος ή τραυματισμός επιλαμβάνεται η Τροχαία του τόπου του συμβάντος «αυτεπάγγελτα» ,εφόσον το πληροφορηθεί, και συντάσσει έκθεση με σχεδιάγραμμα για περιστατικό ,παίρνοντας παράλληλα καταθέσεις μαρτύρων και απολογίες κατηγορουμένων για την ποινική δίκη. Να διευκρινισθεί ότι η υπόθεση τότε έχει δύο σκέλη ,το ποινικό που τιμωρείται ο φταίχτης του ατυχήματος από το ποινικό δικαστήριο και το αστικό που επιδικάζεται αποζημίωση στο «θύμα» από άλλο δικαστήριο, το πολιτικό, με αγωγή που ασκεί αυτό με τον δικηγόρο του. Κατά την άποψή μου -όπως αυτή αποκρυσταλλώθηκε μετά από 30ετή δικαστική πείρα σε τροχαία – πρέπει να προηγείται η δίκη στο πολιτικό δικαστήριο απ’ ότι στο ποινικό, γιατί στο πρώτο ο Δικαστής έχει την χρονική άνεση να μελετήσει καλύτερα την υπόθεση. Ωστόσο η απόφαση στο ένα από τα δύο δικαστήρια δεν λαμβάνεται υποχρεωτικά υπόψη από το άλλο ,μολονότι μπορεί να «επηρεασθεί» η δικαστική κρίση του δευτέρου από την δίκη που προηγήθηκε.

Αν από το ατύχημα προξενούνται μόνο βλάβες στα οχήματα ,η Τροχαία επιλαμβάνεται του συμβάντος, με φροντίδα κάποιου από τους ενδιαφερόμενους και συντάσσει ένα απλό Δελτίο γι’αυτό ,αναφέροντας λιτά τον χωροχρόνο του ατυχήματος, την «ταυτότητα» των οχημάτων και τις τυχόν δηλώσεις των οδηγών για τις συνθήκες του συμβάντος , χωρίς απόδοση ευθύνης.

Σε περίπτωση τροχαίου περιστατικού πρέπει να ειδοποιείται ο ασφαλιστικός πράκτορας (αυτός δηλαδή που ασφάλισε το όχημά σου ). Θα χρειασθεί να συντάξεις μαζί του έντυπο όπου θα εκθέτεις τα σχετικά με το περιστατικό στην ασφαλιστική σου εταιρία (η γνωστή «δήλωση» –θετική αν φταις και αρνητική αν όχι-) ,στην διάθεση μάλιστα της οποίας θα έχεις κάθε πληροφορία ή έγγραφο.

Η έγγραφη δήλωση πρέπει να γίνει μέσα σε 8 εργάσιμες ημέρες από το ατύχημα (τη γνώση του) ,διαφορετικά δημιουργείται υποχρέωση αποζημίωσης του ασφαλιστή αν έπαθε ζημιά από την μη ειδοποίησή του, έως το ποσόν των 2.000 ευρώ. Σε καμία περίπτωση ,αν δεν γίνει δήλωση από τον εμπλεκόμενο, δεν στερείται ο παθών το δικαίωμα να στραφεί δικαστικά κατά της ασφαλιστικής εταιρίας του φταίχτη.

Ερχόμαστε τώρα στο συμβάν:

Αυτό που πρέπει να κάνεις αρχικά, είναι να δείξεις ψυχραιμία και μην «τα χάσεις» ,για να μην υπάρξουν και άλλα δυσάρεστα απρόοπτα …Να αφήσεις το όχημά σου στο σημείο του ατυχήματος . Όμως , εφόσον είναι αναγκαίο για την ασφάλεια την δική σου και των άλλων οδικά κινούμενων , να το σταματήσεις στην άκρη του δρόμου .

Οπωσδήποτε άμεση προτεραιότητά σου , μετά το τροχαίο, είναι να προλάβεις να συγκρατήσεις τον αριθμό κυκλοφορίας του άλλου αυτοκινήτου και αν είναι δυνατόν από το παρμπρίζ -όπου έχει κολληθεί το αυτοκόλλητο- την ασφαλιστική του εταιρία, μην τυχόν και απομακρυνθεί ο άλλος οδηγός.

Αν υπάρχει θάνατος ή τραυματισμός να ειδοποιήσεις το 166 για να σταλεί ασθενοφόρο.

Να βγάλεις φωτογραφίες, με τυχόν φωτογραφική μηχανή που έχεις μαζί σου ή το κινητό σου (κοντινά και μακρινά πλάνα), από το σημείο του ατυχήματος, με τα οχήματα στην θέση τους. Γι΄αυτό να αποφευχθεί η μετακίνησή τους ,εκτός από λόγους ασφάλειας της κυκλοφορίας. Να φωτογραφίσεις τα εμπλακέντα τροχοφόρα με το συγκρουσθέν τμήμα τους και να φαίνονται στις φωτ/φίες οι αριθμοί κυκλοφορίας τους. Τα φωτογραφικά αυτά στοιχεία θα σου είναι ωφέλιμα για δίκες που τυχόν ακολουθήσουν.

Αφού πληροφορηθείς την ασφαλιστική του εταιρία , στη συνέχεια να ζητήσεις -ήρεμα και χωρίς ένταση- από τον άλλο εμπλεκόμενο να σου δείξει χρήσιμα έγγραφα ,όπως την άδεια κυκλοφορίας του αυτοκινήτου για να μάθεις το όνομα του ιδιοκτήτη ,που μπορεί να μην ταυτίζεται με τον οδηγό , επίσης την άδεια οδήγησής του (δίπλωμα) για να δεις αν οδηγούσε αυτός το όχημα ,το όνομα του οποίου θα το πληροφορηθείς από την ταυτότητά του , που χρειάζεται να σου την δείξει . Έτσι πρέπει να σημειώσεις ,εκτός από τον αριθμό κυκλοφορίας και την ασφαλ/κή του εταιρία, το ονοματεπώνυμο του οδηγού (μ’ ένα τηλέφωνό του) και του «κυρίου»-ιδιοκτήτη( αν δεν είναι ο ίδιος) . Για να σου παρουσιάσει τα εν λόγω έγγραφα , να προσφερθείς πρώτος να του δείξεις τα δικά σου. (Δηλαδή να προχωρήσετε σε ανταλλαγή στοιχείων). Να γνωρίζεις ότι τυχόν άρνησή του ή δυστροπία του τον οδηγεί, μετά από καταγγελία σου στην Τροχαία, στον ποινικό δικαστή για τιμωρία (άρθρο 43 Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας). Αν ο άλλος εμπλεκόμενος δεν παραμείνει στον τόπο του ατυχήματος και απομακρυνθεί ή αρνηθεί να σου δώσει τα στοιχεία του , να κρατήσεις ,όπως προαναφέρθηκε ,τον αριθμό κυκλοφορίας του οχήματός του και να τον θέσεις υπόψη της Τροχαίας, προκειμένου να τον βρει αυτή …για τα περαιτέρω.

Να φροντίσεις να μάθεις τα στοιχεία (ονοματεπώνυμο, διεύθυνση /τηλέφωνο) τυχόν αυτοπτών μαρτύρων ,ζητώντας τους την βοήθειά τους αν υπάρξει δικαστική εμπλοκή. (Σε ατύχημα με θάνατο ή τραυματισμό να δώσεις τα στοιχεία τους και στην Τροχαία ,που θα κάνει την προανάκριση). Εάν δεν υπάρχουν αυτόπτες μάρτυρες μπορεί να ειδοποιήσεις να έλθει στο σημείο του συμβάντος ,εφόσον είναι δυνατόν, το συντομότερο, κάποιος δικός σου άνθρωπος για να δει (και να ακούσει) πως έγινε αυτό, χρησιμοποιώντας τον ,αν χρειασθεί, στη συνέχεια σαν μάρτυρα.

Φυσικά να ειδοποιήσεις την Τροχαία -το «100»- (οπωσδήποτε αυτό σε θάνατο ή τραυματισμό), καθώς και τον ασφαλιστικό σου πράκτορα ,το συντομότερο. Αν είναι εφικτό ο τελευταίος να έλθει στον τόπο του ατυχήματος για να σε βοηθήσει ,κάνοντας αυτός τις ενέργειες που χρειάζονται. Όταν έλθει η αστυνομία στον τόπο του συμβάντος να δηλώσεις τυχόν τραυματισμό ,όσο ελαφρύς και αν είναι ,προσέχοντας παράλληλα το τι θα πεις για το ατύχημα ,γιατί θα καταγραφεί στο Δελτίο που θα συνταχθεί και μπορεί να είναι σε βάρος σου. Τέλος ζήτησε από το αστυνομικό όργανο να καταχωρίσει όσα περισσότερα χρήσιμα στοιχεία για τις συνθήκες του περιστατικού (π.χ. σήματα κυκλοφορίας στην περιοχή , ύπαρξη στροφής, παρκαρισμένα οχήματα κ.λ.π.) και να διαβάσεις τι έγραψε πριν το υπογράψεις.

Να γνωρίζεις ακόμη ότι σε ατύχημα μπορεί να σου γίνει έλεγχος με το αλκοολόμετρο από την Τροχαία. (Ο έλεγχος για οινόπνευμα είναι υποχρεωτικός σε περίπτωση θανάτου ή σωματικών βλαβών ). Αν βρεθείς θετικός στην αλκοολομέτρηση (ειδικά αν διαπιστωθεί ύπαρξη οινοπνεύματος από 0,25 χιλιοστά του γραμμαρίου και άνω ανά λίτρο εκπνεόμενου αέρα) θα μπλέξεις με πρόστιμα ,αφαίρεση άδειας οδήγησης και ποινή φυλάκισης από το δικαστήριο.

Τέλος να απευθυνθείς σε δικηγόρο ,ο οποίος θα σε ενημερώσει και θα σε συμβουλεύσει για τις κινήσεις που πρέπει να γίνουν για το προαναφερόμενο ποινικό (αν συντρέχει) και αστικό σκέλος της υπόθεσης.

Όσο για το όχημά σου, αν αυτό θέλει επισκευή και προτίθεσαι ο ίδιος να κινηθείς δικαστικά, ενώ δεν έχεις την οικονομική δυνατότητα για την επιδιόρθωση των βλαβών του, να καταφύγεις στην αντιπροσωπεία του αυτ/του σου για ανταλλακτικά και σε συνεργείο για τις επισκευαστικές εργασίες του , ζητώντας αναλυτικές προσφορές ,τις οποίες θα εμφανίσει ο δικηγόρος σου στην δίκη της αποζημίωσης .Έτσι αποφεύγεις να πληρώσεις για την επισκευή του -προκειμένου να πάρεις τιμολόγια -πριν εισπράξεις την αποζημίωση που θα σου επιδικάσει το δικαστήριο . Όμως στην επιδικασθείσα αποζημίωση επισκευής δεν θα περιλαμβάνεται ο Φ.Π.Α. ,που θα δικαιούσουν, αν προσκόμιζες στην δίκη τιμολόγια.

Αν πρόκειται να συμβιβασθείς και σου ζητηθεί από την ασφαλιστική εταιρία του άλλου εμπλεκομένου να της στείλεις τιμολόγια ή άλλα έγγραφα για να σε αποζημιώσει ,αυτά να είναι απλά φωτοαντίγραφα και όχι τα πρωτότυπα ,μην τα χρειασθείς σε ενδεχόμενο δικαστικό αγώνα. Όμως γενικά για οποιαδήποτε επαφή με την εν λόγω ασφαλιστική εταιρία καλό είναι να συμβουλεύεσαι από πριν τον δικηγόρο σου.

Αυτά … και από «πρακτικής πλευράς» αχρείαστα να είναι …

21.2.2015

Χρήστος Ι. Σιαμαντάς

Δικηγόρος Πρωτοδικείου Μεσολογγίου,

Ναύπακτος (Αθηνών 29) τηλ. 26340-27339