Προσωπογραφίες: Ανδρέας Εμπειρίκος 20/09/2014 Προτεινόμενα, Προσωπογραφίες, Απόψεις σχέδιο – επιμελεια: Πάνος Μπίτσιος Ο Ανδρέας Εμπειρίκος (2 Σεπτεμβρίου 1901 – 3 Αυγούστου 1975) ήταν Έλληνας ποιητής, πεζογράφος, φωτογράφος και ψυχαναλυτής. Γεννημένος στη Μπράιλα της Ρουμανίας, εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα το 1902 και αργότερα παρακολούθησε μαθήματα φιλοσοφίας και αγγλικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο King’s College του Λονδίνου. Την περίοδο 1926-1931 έζησε στο Παρίσι, όπου συνδέθηκε με τον κύκλο των υπερρεαλιστών και ασχολήθηκε ενεργά με την ψυχανάλυση, κοντά στον ιδρυτή της Ψυχαναλυτικής Εταιρείας του Παρισιού, Ρενέ Λαφόργκ. Το 1931 εγκαταστάθηκε οριστικά στην Ελλάδα, πραγματοποιώντας την πρώτη εμφάνισή του στα ελληνικά γράμματα το 1935. ** περισσότερες πληροφορίες για τον Ανδρέα Εμπειρίκο στη wikipedia. Ψάχνοντας κανείς στην ελληνική δισκογραφία για να βρει μελοποιήσεις ποιημάτων του Ανδρέα Εμπειρίκου, σε καμία περίπτωση δε θα καταφέρει να συλλέξει αντίστοιχο αριθμό, με αυτών των ποιημάτων του Ελύτη, του Καββαδία ή του Καρυωτάκη, αλλά και πολλών άλλων που τα ποιήματά τους μελοποιήθηκαν ιδιαίτερα κατά την δεκαετία του ’70. Όσες – λίγες – μελοποιήσεις βρίσκουμε στη δισκογραφία, έχουν ηχογραφηθεί όλες μετά το θάνατο του ποιητή (1975). Ο εισηγητής του Υπερρεαλισμού στην Ελλάδα, αλλά και ο πρώτος που άσκησε την ψυχανάλυση στον ελληνικό χώρο, ο ποιητής και πεζογράφος που αντιμετωπίστηκε με ειρωνεία όταν εμφανίστηκε για πρώτη φορά στα ελληνικά γράμματα (Υψικάμινος, 1935), κατά κάποιο τρόπο … ξέφυγε από τους μουσικούς, που μοιάζει να φοβήθηκαν να αγγίξουν τα ποιητικά του κείμενα. Επειδή όμως δεν είμαι ούτε φιλόλογος ούτε μουσικός, προτιμώ να σας παραθέσω κάποιες από τις μελοποιήσεις ποιημάτων του Εμπειρίκου. Η πιο γνωστή μελοποίηση ποιήματος του Ανδρέα Εμπειρίκου είναι το ποίημα «Διάφανες Αυλαίες», από τον Θανάση Παπακωνσταντίνου. Το ποίημα ανήκει στη δεύτερη ποιητική συλλογή του Ανδρέα Εμπειρίκου («Ενδοχώρα», 1945) και ο Παπακωνσταντίνου το εντάσσει μελοποιημένο στον πρώτο του προσωπικό δίσκο («Αγία Νοσταλγία», 1993). ΔΙΑΦΑΝΕΣ ΑΥΛΑΙΕΣ Είναι τα βλέφαρά μου διάφανες αυλαίες. Όταν τα ανοίγω βλέπω μπρος μου ό,τι κι αν τύχει. Όταν τα κλείνω βλέπω μπρος μου ό,τι ποθώ. Ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου μελοποιεί ένα μικρό ποίημα του Εμπειρίκου χωρίς περιττά μουσικά στολίδια, με λαϊκά όργανα να ηχούν σχεδόν ερασιτεχνικά, δίχως ανούσιες επαναλήψεις των στίχων ή φορτωμένη μουσική εισαγωγή. Το αποτέλεσμα είναι ένα τραγούδι πραγματικά λαϊκό! Στον δεύτερο δίσκο των αδερφών Κατσιμίχα «Όταν σου λέω πορτοκάλι να βγαίνεις», βρίσκουμε το ορχηστρικό με τίτλο «Εχεμύθεια». ΕΧΕΜΥΘΕΙΑ Με την ριπή του άνεμου στα μαλλιά της γυναικός που στροβιλίζεται μεσ” το σαλόνι και παίρνει τη ζωή όπως της έρχεται Και με στολίδια και παιδιά που την λατρεύουν κι όλο λέγουν τ” όνομά της Και με τους άντρες που σηκώνουν το χέρι όρθιο στον ουρανό μεσ” την εξαίσια λειτουργία των παλμών τους στον στρόβιλο του βαλς που πλησιάζει τα στήθη τους στα στήθη της γυναίκας Το κομμάτι είναι το μόνο ορχηστρικό του δίσκου. Ένα κομμάτι διάρκειας 2 λεπτών, με τη γνώριμη φυσαρμόνικα του Πάνου να παίζει αρχικά το θέμα και να ολοκληρώνεται από μια τρομπέτα. Δεν πρόκειται για μελοποίηση του ποιήματος, αλλά γι’ αυτό ακριβώς που περιγράφουν οι Κατσιμίχα: την “κρυμμένη μουσική” του. Η απόπειρα της μουσικής αποκωδικοποίησης του ποιήματος του Ανδρέα Εμπειρίκου, προσθέτει στο δίσκο των αδερφών Κατσιμίχα την αίσθηση ότι θα υπάρξει και συνέχεια: κάτι που τελικά έγινε λίγα χρόνια αργότερα στον επόμενο δίσκο τους, τον «Απρίλη, ψεύτη!» (1989). Στον «Απρίλη, ψεύτη!» βρίσκουμε πλέον μελοποιημένο το ποίημα «Εχεμύθεια» με εντελώς διαφορετική μουσική από αυτή που μας παρουσίασαν οι Κατσιμίχα λίγα χρόνια πριν. Με διάθεση λυρική αλλά και μια ενορχήστρωση κάπως πιο ηλεκτρονική, το τραγούδι εντάσσεται στο δίσκο μαζί με τη μελοποίηση ενός άλλου ποιήματος του Εμπειρίκου, τον «Θεόφιλο Χατζημιχαήλ» (και τα δύο ανήκουν στη συλλογή «Ενδοχώρα»). ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΗΛ Θα πούμε το τραγούδι του που ξεκινά απ’ τον ήλιο με την απόκρημνη λαλιά του τηλεβόα Ολκάδος που συνάντησε το νεαρό Τιτάνα με ρίγανη στα χείλη του κι ολόκληρη τη χώρα Μες στο στήθος του… στο στήθος του… Το ρήμα κρουσταλώθηκε και φέγγει κι ακόμη τρέχουν τα κορίτσια Μες στα πλατιά φουστάνια τους στις δροσερές μαρμαρυγές της άσπιλης ημέρας Μέσα σε ρίγος που γελά καθώς ξανθή γοργόνα σ’ ένα καράβι ορθόπλωρο που πλέχει στον ουρανό της θάλασσας με τα μεγάλα μάτια Φωνές θερμές γλυκές παιδίσκες των ερώτων πάνω στη γη κι επί των χόρτων ή στα φύλλα βιβλίου γιομάτου δέντρα πράσινα σαν παραθύρια που βλέπουν προς την Άνοιξη Χωρίς απροσδιόριστη φενάκη μα με πλήθος πολύχρωμο παλμό μεταξωτής αιώρας σε κάστρο δόξας μυρμηγκιάς με πλούσια ζώνη σφιγμένη δυνατά στη μέση της ημέρας Πλατιά τα στέρνα μας και τα πουλιά μας τρέχουν στον αέρα. Εδώ, οι αδερφοί Κατσιμίχα επιστρατεύουν την Έλλη Πασπαλά καθώς και την παιδική χορωδία του Γιάννη Τσιαμούλη για να αποδώσουν με ακρίβεια την ατμόσφαιρα ενός υπέροχου ποιήματος του Ανδρέα Εμπειρίκου. Η διάρκεια του τραγουδιού είναι περίπου 5μιση λεπτά. Οι Κατσιμίχα επιλέγουν μια γυναικεία φωνή να ερμηνεύσει μόνο την πρώτη στροφή του ποιήματος, ενώ μια παιδική χορωδία επαναλαμβάνει φράσεις του ποιήματος. Υπάρχουν λίγες ακόμη μελοποιήσεις,αλλά όχι τόσο γνωστές στο ευρύ κοινό. 0000 Αφήστε το σχόλιό σας Cancel Reply Το email σας δεν θα δημοσιευτεί. Όνομα Email Website (προαιρετικό) Σχόλιο
