Θ.Βλαστός: «Υποτιμάτε την αξία της πόλης σας!»

φωτο Γ.Παγώνης

Πρότυπο ενεργού πολίτη και επιστήμονα, έχει χαρακτηριστεί ο καθηγητής πολεοδομίας και συγκοινωνιακού σχεδιασμού, Θάνος Βλαστός, Ο ίδιος ωστόσο υποστηρίζει ότι δεν κάνει τίποτε περισσότερο από αυτό που οφείλει να κάνει κάθε ακαδημαϊκός πολίτης. Εδώ και χρόνια έχει επιλέξει να ταξιδεύει σε πόλεις όλης της χώρας συμμετέχοντας σε δεκάδες συζητήσεις προκειμένου να καταθέσει τις απόψεις και τις προτάσεις του σχετικά με τη βιώσιμη κινητικότητα και τις ανθρώπινες πόλεις, τη χρήση του ποδηλάτου, την αποτροπή της χρήσης του αυτοκινήτου και τα δικαιώματα των πεζών.

Ο κ.Βλαστός βρέθηκε στη Ναύπακτο πριν από λίγες ημέρες. Αφορμή στάθηκε η πρόσκληση από τα μέλη του Ποδηλατικού Ομίλου, τα οποία του ζήτησαν να επισκεφτεί την πόλη μας προκειμένου να πραγματοποιηθεί μία ανοικτή συζήτηση με θέμα «Ναύπακτος, ανθρώπινη πόλη». Το ραντεβού δόθηκε σε γνωστό βιβλιο-cafe, εκεί όπου ο κ.Βλαστός δεν παρέλειψε να σημειώσει πως είναι η πρώτη φορά που τον καλούν κάτοικοι και όχι κάποια δημοτική αρχή. Γεγονός που για τον ίδιο είναι ιδιαιτέρως σημαντικό, μιας και αποτυπώνει με τον καλύτερο τρόπο το ότι υπάρχουν πολίτες που προβληματίζονται και νοιάζονται για την πόλης τους.

«Η πόλη της Ναυπάκτου είναι ένα κόσμημα, αλλά δεν έχει χαράξει πολιτικές»

«Η πόλη της Ναυπάκτου είναι ένα κόσμημα», όπως μας επεσήμανε ο κ.Βλαστός. «Είναι μιας κλίμακας ανθρώπινης, πάνω σε ένα όμορφο τοπίο. Η κοινωνία της Ναυπάκτου επομένως μπορεί, αν το θελήσει, να χαράξει κάποιες πορείες, να εφαρμόσει κάποιες πολιτικές. Δεν το έχει κάνει ακόμη. Αυτό εισπράττω ως επισκέπτης. Πολιτικές οι οποίες θα έβαζαν τάξη και κανόνες στον τρόπο που ζείτε. Το γεγονός αυτό έχει συνέπειες: ο καθένας μπορεί να παρκάρει όπου θέλει, να τρέχει όσο θέλει. Στην πράξη αφήνει όμως πίσω του θύματα. Σκοτώνει τη γειτονιά. Για να μη σας πω ότι διδάσκει τον τσαμπουκά του που πάρκαρε πάνω στο πεζοδρόμιο ή τον ποδηλατόδρομο».

«Πώς θα προστατευτεί η μαμά με το καροτσάκι της όταν βγαίνει στο δρόμο; Αυτή έχει ανάγκη προστασίας. Και από ποιον έχει ανάγκη; Όχι από το γείτονα. Έχει ανάγκη από το Δήμο, από το υπουργείο, από αυτούς που είναι αρμόδιοι για να προστατεύουν. Όταν λοιπόν, δεν μπορεί η μητέρα να βγει με το καροτσάκι της, πάει να πει ότι δεν υπάρχει Δήμος. Δεν υπάρχει υπουργείο. Δεν υπάρχει κοινωνία, η οποία θα απαιτήσει από το Δήμο να παίξει το ρόλο που πρέπει να παίξει».

Περί ποδηλάτου και ποδηλατοδρόμου…

Ο κ. Βλαστός μας μίλησε για τη χρήση του ποδηλάτου και τον ποδηλατόδρομο: «Το ποδήλατο είναι από τους ευάλωτους, από τους αδύναμους και το ζήτημα είναι πώς θα το προστατέψουμε. Το θέμα δεν είναι να πάρουμε τους ποδηλατόδρομους και να στριμώξουμε εκεί τους ποδηλάτες. Διαβάζεις τις προτεραιότητες στους δρόμους της Ναυπάκτου και βλέπεις πως προτεραιότητα δεν είναι ο ποδηλάτης, δεν είναι ο πεζός, αλλά το αυτοκίνητο. Είναι ξεκάθαρο. Το θέμα είναι όταν κάνεις ποδήλατο, να μην είσαι στριμωγμένος και με κάγκελα να σε προστατεύουν, αλλά να βγαίνεις περήφανος, αξιοπρεπής, ελεύθερος στο δρόμο και να κάνεις ποδήλατο».

«Εδώ βάλατε καμιά πενηνταριά κοινόχρηστα ποδήλατα, αλλά δε θέλω να σχολιάσω πώς τα βάλατε», σημείωσε χαρακτηριστικά ο καθηγητής, για να προχωρήσει στις αναπόφευκτες συγκρίσεις: «τα κοινόχρηστα ποδήλατα έχουν γεμίσει τις τουριστικές πόλεις της Ευρώπης και ιδίως της Ιταλίας, της Γαλλίας, της Ισπανίας, αυτές που υποδέχονται ξένους και θέλουν να είναι φιλόξενες και ελκυστικές». Διερωτήθηκε μάλιστα «τί πιο φιλόξενο από το όταν επισκέπτεσαι μια πόλη να μπορείς να πάρεις ένα ποδηλατάκι και να μπορείς να βγεις στους δρόμους να την ανακαλύψεις, να κάνεις το ίδιο που κάνουν οι κάτοικοί της; Να παίξεις μέσα στην πόλη, να νοιώσεις την πόλη! Τί είναι πιο εύκολο; Να σε πηγαίνουν με το πούλμαν; Όπως κάνουμε στην Αθήνα που δε διανοούμαστε να τους πούμε: «300 μέτρα είναι η Ακρόπολη, πηγαίνετε με τα πόδια».

«Δώστε προτεραιότητα στον πεζό και το ποδήλατο! Σας προκαλώ!»

Ο κ.Βλαστός επέμεινε μεταξύ άλλων πως «στη Ναύπακτο, θα πρέπει να ασκηθεί μία γενναία πολιτική μείωσης της ταχύτητας. Όσο πιο φαρδύ είναι το οδόστρωμα τόσο πιο πολύ μπορεί να τρέξει ένα αυτοκίνητο. Στριμώξτε τα λοιπόν! Αυτό κάνουν στην Ευρώπη για να πηγαίνουν πιο σιγά. Στριμώξτε τα ώστε όταν προχωρούν να το κάνουν με πολύ σεβασμό στον πεζό και στην πόλη γύρω τους και τα άλλα θα τα βρείτε. Αν έχετε χαμηλές ταχύτητες, οι ποδηλάτες θα βγουν στο δρόμο, στη μέση του δρόμου και αυτό θα είναι πολύ φθηνό για την πόλη. Βάλτε ταμπέλες που να λένε: «Πόλη του Ποδηλάτου» – «Προτεραιότητα στο ποδήλατο». Κάντε το αυτό. Σας προκαλώ! Αμέσως θα άλλαξουν όλα. Θα αρχίσει μια συζήτηση. Αυτό θα σημαίνει ασφάλεια μόνο για το ποδήλατο, αλλά και για τον πεζό. Θα είναι ένα μήνυμα. Ότι πια η πόλη δε χειροκροτεί αυτόν που είναι μέσα στο αυτοκίνητό του, τον ανέχεται. Αυτό που σε κάνει να νοιώθεις ότι είσαι «in» στην Ευρώπη, είναι όταν είσαι πάνω στο ποδήλατο, όχι μέσα σε ένα τζιπ! Αυτός που είναι πάνω στο ποδήλατο σέβεται την πόλη του, τη χαίρεται, την προστατεύει!»

«Δεν είναι φυσιολογικό να είσαστε μέσα σε ένα αυτοκίνητο».

«Ξέρετε πάρα πολύ καλά ότι οι ποδηλατόδρομοι που έχετε, είναι φτιαγμένοι έτσι ώστε να μπορεί να γίνεται διπλοπαρκάρισμα. Με άλλα λόγια, το διπλοπαρκάρισμα είναι θεσμικά κατοχυρωμένο. Ξέρετε επίσης ότι δεν έχετε πεζοδρόμια. Αφήνετε τα αυτοκίνητα γενικώς να μπαίνουν. Όσα και αν είναι αυτά. Δεν έχετε πει: «η Ναύπακτος χωράει τόσα». Πώς θα μπορούσε να γίνει αυτό; Εάν είχατε προσδιορίσει πόσα αυτοκίνητα μπορούν να παρκάρουν στο εσωτερικό της.

Από εκεί πρέπει κανείς να ξεκινήσει. Ποιες είναι οι ποιότητες και ποιες είναι οι αντοχές μιας πόλης. Αν πιστεύετε πραγματικά ότι η Ναύπακτος έχει ποιότητες, δείτε πόσο μπορούν αυτές να απορροφήσουν από την κυκλοφορία που βλέπει κανείς. Πείτε: «τόσο αντέχουμε. Τόσες θέσεις». Και θα σας πουν οι μαγαζάτορες «πώς θα πουλάω εγώ;» Μα…θα μπορεί να πουλάει πολύ περισσότερο. Αυτά έχουν αποδειχθεί. Ο καλύτερος πελάτης είναι ο πεζός και ο ποδηλάτης. Αυτοί έχουν το χρόνο, την ψυχολογία της άνεσης. Δεν πιέζονται ότι θα τους γράψουν επειδή έχουν παρκάρει παράνομα.

Έτσι μπορεί να σηκώσει κεφάλι η Ναύπακτος!»

«Το ιδιωτικό κυριαρχεί του δημοσίου συμφέροντος»

«Το ιδιωτικό συμφέρον κυριάρχησε του δημοσίου συμφέροντος. Το δημόσιο συμφέρον θα ήταν να υπάρχουν δέντρα στους δρόμους, πεζοδρόμια, ποδηλατόδρομοι. Δεν υπάρχει δημόσιο συμφέρον στη Ναύπακτο. Υπάρχουν σπίτια, υπάρχουν ιδιωτικοί χώροι, και ακόμη αυτό το ελάχιστο του δημοσίου χώρου καταπατάται από το κινητό ιδιωτικό, που είναι το ΙΧ, το οποίο πάει και παρκάρει σε αυτό το τίποτα που έχει μείνει για το δημόσιο».

Από την ανοικτή συζήτηση
«Ναύπακτος, ανθρώπινη πόλη»
φωτο Γ.Παγώνης

«Είναι δυνατόν να πνίγεστε σε μια κουταλιά νερό;»

Ο κ.Βλαστός δεν έκρυψε την απορία του και τον προβληματισμό του για το κυκλοφοριακό πρόβλημα της Ναυπάκτου. «Είναι δυνατόν εδώ να πνίγεστε σε μια κουταλιά νερό; Είναι δυνατόν να έχετε δύο χιλιόμετρα σε μήκος και να είστε όλοι πάνω σε ένα αυτοκίνητο; Να παίρνετε αυτοκίνητο για να πάρετε τσιγάρα από το περίπτερο; Είναι παράλογα πράγματα αυτά, είναι άρρωστα. Δεν είναι φυσιολογικά όλα αυτά».

«Σας ανέφερα νωρίτερα πως ο Δήμος δεν άσκησε πολιτικές. Ο Δήμος δεν πήρε τη δύναμη από την τοπική κοινωνία να ασκήσει πολιτικές, οι οποίες θα εξασφάλιζαν το φυσικό, το φυσιολογικό, το υγιές, το ανθρώπινο, το πολιτισμένο. Φταίει η τοπική κοινωνία που δεν απαίτησε. Γιατί; Γιατί η τοπική κοινωνία ήθελε το αυτοκίνητο. Αυτό είναι το θέμα, για να λέμε τα πράγματα με ειλικρίνεια. Ο Δήμος από την άλλη έχει και αυτός τις δικές του ευθύνες. Έχει υποχρέωση να ασκήσει πολιτικές ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης. Είναι η αρμοδιότητά του. Οφείλει να τραβήξει τα πράγματα μπροστά. Δεν τους γνωρίζω προσωπικά τους ανθρώπους, αναφέρομαι στις δημοτικές αρχές και στην πολιτεία γενικότερα στην Ελλάδα. Υποβάλλουν υποψηφιότητα για να εκλεγούν θεωρώντας πως αυτό που πρέπει να κάνουν είναι απλά να συνεχίσουν τα τρέχοντα. Ελάχιστοι αντιλαμβάνονται την τεράστια σημασία της θέσης που αναλαμβάνουν. Ελάχιστοι αντιλαμβάνονται την ευθύνη τους να τραβήξουν την κοινωνία μπροστά. Εκλέγουμε τους αντιπροσώπους μας για να μας ανοίξουν τους δρόμους. Όχι να τους λέμε τι να πρέπει να κάνουν και να βρίσκονται υπό την απειλή ότι δεν πρόκειται να επανεκλεγούν».

«Έχω δει φωτισμένους δημοτικούς άρχοντες»

«Έχω δει πόλεις όπου υπήρξαν φωτισμένοι δημοτικοί άρχοντες, που θελήσαν να κάνουν πράγματα και υπήρχε μία κοινωνία από κάτω που δεν τους άφηνε να κάνουν τίποτε. Υπήρξαν άλλες περιπτώσεις όπου η κοινωνία ήθελε και ζητούσε και διεκδικούσε, αλλά οι πολιτικοί άρχοντες δεν καταλαβαίναν τίποτε. Και έχω δει και όλες τις ενδιάμεσες παραλλαγές. Είδα άλλες περιπτώσεις, όπου ήρθε η Ευρώπη και μας δίνει χρήματα ευρωπαϊκά για να φτιάξουμε πράγματα για τα ποδήλατα ή για να φτιάξουμε τις πόλεις μας και βλέπουν λεφτά οι Δήμαρχοι και ορμάνε. Και δεν καταλαβαίνουν τίποτα. Πήραν λεφτά από την Ευρώπη για να φτιάξουν ποδηλατόδρομο και τον αντιμετωπίζουν σαν έργο αποχέτευσης. Δεν καταλαβαίνουν ότι το έργο αυτό πρέπει να συνοδεύεται από μια γενναία και αποφασιστική πολιτική ευαισθητοποίησης και αλλαγής της νοοτροπίας και της συμπεριφοράς των κατοίκων. Ούτε καν βγαίνουν στο δρόμο να δουν τι κάνει ο εργολάβος. Έχω δει όμως και Δημάρχους που κατάλαβαν και βγήκαν αγκαλιά με τον εργολάβο και ήταν εκεί.Κάθε φτιαριά και ο Δήμαρχος εξηγούσε στους διαμαρτυρόμενους πολίτες τι είναι αυτό που γίνεται. Και με το λέγε-λέγε κατάφερε να τους πείσει ότι είναι κάτι σοβαρό».

«Στην Ευρώπη πόλεις από τη μια στιγμή στην άλλη άλλαξαν την ταυτότητά τους. Και αυτό είναι πολύ αισιόδοξο μήνυμα. Δεν είναι όμως το μόνο. Αν θελήσει η κοινωνία και η πολιτεία να ασκήσει μία πολιτική στα σοβαρά και με αποφασιστικότητα, ναι, μπορεί να κάνει την κόλαση παράδεισο μέσα σε λίγα χρόνια».

Ζωγραφιές των παιδιών του
Ειδικού Σχολείου Ναυπάκτου

«Υποτιμάτε την αξία της πόλης σας!»

«Αν κάποιος αγαπάει την πόλη του, τη Ναύπακτο, δεν μπορεί να τρέχει όσο θέλει μέσα στην πόλη και να παρκάρει δίπλα στο λιμάνι. Αυτός, δεν την αγαπάει. Πιστεύω ότι ο Δήμαρχος, ο Αντιδήμαρχος, ο μαγαζάτορας θεωρεί ότι είναι φιλικός προς τον επισκέπτη όταν του επιτρέπει να κάνει τα πάντα. Αυτό είναι λάθος, γιατί καταλήγει στο συμπέρασμα, τόσο ο κάτοικος, όσο και ο επισκέπτης, πως από τη στιγμή που αυτός ο τόπος του δίνεται έτσι, χωρίς άμυνα και χωρίς κανόνες, ε, δεν αξίζει τίποτα! Εσείς οι ίδιοι το λέτε στους επισκέπτες σας! Ότι δεν αξίζετε τίποτα! Ότι δεν αξίζει κανένας κανόνας προστασίας για αυτόν τον τόπο! Αυτό κάνετε!

Με άλλα λόγια υποτιμάτε την αξία του και ρίχνετε και τις αξίες. Από των ακινήτων μέχρι τις κοινωνικές αξίες. Όσο πιο πολλούς περιορισμούς βάλετε, τόσο πιο πολύ θα ανέβει η αξία. Το μήνυμα που θα βγαίνει προς τα έξω θα είναι: «κοιτάξτε να δείτε, τη Ναύπακτο πρέπει να την προσέξετε. Η πόλη μας είναι ένα πράγμα εύθραυστο. Είναι πολύτιμο και θέλει πολύ προσοχή. Αφήστε το αυτοκίνητό σας στην άκρη, περπατήστε, κάντε ποδήλατο». Αυτό κάνουν σε όλη την Ευρώπη και πάμε και τους θαυμάζουμε. Και εδώ το έχουμε κάνει μπάχαλο! Είναι αδιανόητο αυτό που συμβαίνει!»

«Είναι η πρώτη φορά που με καλούν πολίτες»

«Είναι ίσως η πρώτη φορά που επισκέπτομαι μία πόλη και τις έχω σχεδόν όλες επισκεπτεί, που με φώναξαν οι κάτοικοι και όχι ο Δήμος. Δεν είναι αιχμή για το Δήμο, σε καμία περίπτωση. Οι κάτοκοι με φώναξαν να τους πω τη γνώμη μου. Είναι πολύ όμορφο αυτό και δείχνει ότι εδώ είναι μία κοινωνία που ψάχνεται και διεκδικεί».

«Μπορούμε να είμαστε πιο γρήγοροι χωρίς αυτοκίνητο!»

«Επιτρέψτε μου να πιστεύω ότι μπορούμε να είμαστε πιο γρήγοροι στις ελληνικές πόλεις χωρίς αυτοκίνητο, παρά με αυτοκίνητο. Αυτό αποδεικνύεται μέσα από μελέτες. Ειδικά στη Ναύπακτο, είμαι απολύτως βέβαιος. Θα μπορούσατε να είστε πιο γρήγοροι, πιο υγιείς, πιο ευτυχισμένοι, πραγματικά ερωτευμένοι με την πόλη σας και με τους ανθρώπους της και η πόλη σας θα ήταν πιο παραγωγική».

«Να έχουμε όραμα, στρατηγική! Να αναρωτηθούμε τι θέλω για την πόλη μου»

Δεν παρέλειψε να σχολιάσει και τον τρόπο με τον οποίο γίνονται οι μελέτες στις ελληνικές πόλεις. Όπως είπε: «ένας δήμαρχος καλεί ένα συγκοινωνιολόγο και του λέει πως εδώ γίνονται συνέχεια ατυχήματα, εκεί θα πρέπει να γίνει μία στάση, κτλ. Και μετά έρχεται ένας άλλος δήμαρχος και κάνει μία καινούργια μελέτη, γιατί δεν του άρεσε η προηγούμενη. Δεν υπάρχει στρατηγική. Από εκεί πρέπει να ξεκινήσουμε λοιπόν. Να αναρωτηθούμε «τι θέλω γι’ αυτή την πόλη. Πώς τη φαντάζομαι τα επόμενα 20 χρόνια». Να έχουμε όραμα, στρατηγική».

Αν η Ναύπακτος ήταν κάπου αλλού στην Ευρώπη…

«Αν παίρνατε τη Ναύπακτο και τη βάζατε στη Γαλλία, θα είχε πρώτον: μία παραλιακή ζώνη που δε θα έβλεπες πουθενά αυτοκίνητο, θα ήταν απολύτως πεζοδρομημένη, δεύτερον: θα είχε ένα ιστορικό κέντρο που θα ήταν επίσης απολύτως πεζοδρομημένο, θα είχε κάποια γκαράζ στις άκρες και θα ερχόντουσαν όλοι με τα πόδια, με τρίκυκλα ποδήλατα ταξί, με ποδήλατα, ενδεχομένως με κάποιο λεωφορειάκι. Οι αποστάσεις είναι αστείες.

Από εκεί ξεκινάμε: από το να αναγνωρίσει η Ναύπακτος την αξία της! Να καταλάβει ότι η αξία αυτή δεν μπορεί να υπάρχει όσο οι δρόμοι της δεν είναι φιλόξενοι. Φιλόξενοι για τον πεζό. Δεν έχει κανείς έμμονες ιδέες εναντίον του αυτοκινήτου. Είναι μια εκπληκτική εφεύρεση, κανείς δεν το αμφισβητεί αυτό. Αλλά άμα χωράει, άμα δε χωράει τι να κάνουμε;! Και εδώ στη Ναύπακτο, δε χωράει».