Ο Δήμος Τρίπολης πληρώνει χρυσάφι για να πάει κάπου τα σκουπίδια του

Στα τέλη της περασμένης εβδομάδας ο Γιώργος Παπαηλίου είχε μια δύσκολη αποστολή μπροστά του. Ως αναπληρωτής προϊστάμενος του τμήματος Δομών Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Πελοποννήσου έπρεπε να συντάξει μια έκθεση για τις παράνομες ανεξέλεγκτες χωματερές με αποδέκτη την Ευρωπαϊκή Ενωση. «Είναι δυνατόν να γράψω την πραγματικότητα;» αναρωτήθηκε ρουφώντας το τσιγάρο του. «Πού τα πάνε οι δήμοι; Αν αποδεχτούμε πού τα πάνε, δεν γλιτώνουμε το πρόστιμο».

Εκτιμά ότι από τους 76 χώρους ανεξέλεγκτης διάθεσης αποβλήτων (ΧΑΔΑ) στην Πελοπόννησο σήμερα εξακολουθούν να λειτουργούν περισσότεροι από τους μισούς. «Είναι τόσοι πολλοί, γιατί κάθε δήμος βολευόταν να τα πηγαίνει δίπλα του. Να έχει μια χωματερή στο πλάι» είπε.

Στην πόλη του όμως, την Τρίπολη, έκλεισε με δικαστική απόφαση το 2012 ένας αντίστοιχος ΧΑΔΑ και έκτοτε ο αστικός ιστός μοιάζει ανήμπορος να απαλλαγεί από τα απορρίμματα που παράγει. Οταν συναντιόμαστε με τον κ. Παπαηλίου στο γραφείο του, η Τρίπολη έχει κηρυχθεί –ξανά– σε έκτακτη ανάγκη. Το μυρίζεις στον αέρα. Και το βλέπεις σε κάδους που έχουν υπερχειλίσει, λόφους σκουπιδιών που καλύπτουν γωνίες οικοδομικών τετραγώνων και σκόρπια απορρίμματα που έχουν πολτοποιηθεί από τα βρόχινα νερά.

Πάνω από δύο χρόνια

Αυτές οι εικόνες όμως είναι γνώριμες για την πόλη. Οι κρίσεις υπερσυσσώρευσης σκουπιδιών επαναλαμβάνονται για πάνω από δύο χρόνια. Τον Μάρτιο του 2013 η Τρίπολη κηρύχθηκε σε έκτακτη ανάγκη και ξεκίνησε να στέλνει τα σκουπίδια της στο ΧΥΤΑ Φυλής, στην Αττική. Η σύμβαση έληξε τον περασμένο Δεκέμβρη και τα σκουπίδια έμειναν στους δρόμους. Η «Καθημερινή» ερεύνησε γιατί η αρκαδική πρωτεύουσα τόσο καιρό δεν κατάφερε να βρει λύση –νόμιμης– προσωρινής διαχείρισης των απορριμμάτων της και πώς αυτά χρησιμοποιούνταν και ως μέσο άσκησης πολιτικής.

Στις 26 Φεβρουαρίου ο νέος δήμαρχος Τρίπολης Δημήτρης Παυλής έστειλε μια επιστολή στον φορέα Διαχείρισης Απορριμμάτων Δυτικής Μακεδονίας (ΔΙΑΔΥΜΑ Α.Ε.). «Είμαστε ο μοναδικός δήμος που δεν έχει χώρο απόθεσης απορριμμάτων και εδώ και 26 μήνες κηρύσσεται σε έκτακτη ανάγκη αδυνατώντας να τα διαχειριστεί», έγραφε και ζητούσε την υπογραφή σύμβασης για να μεταφέρει τα σκουπίδια από τους δρόμους της πόλης στον ΧΥΤΑ της Δυτικής Μακεδονίας. «Σας παρακαλούμε να δείξετε ευαισθησία», κατέληγε. Μπροστά στο αδιέξοδο ο δήμος Τρίπολης ήταν διατεθειμένος να ταξιδέψει τα σκουπίδια του 600 χιλιόμετρα μακριά. «Θα παίρναμε 5.000 τόνους. Δεν είχαμε πρόβλημα. Η τιμή στην πόρτα του ΧΥΤΑ θα ήταν 25 ευρώ ο τόνος, όμως με τα οδοιπορικά θα ήταν υπερβολικά ασύμφορο να τα μεταφέρουν εδώ», λέει ο αντιδήμαρχος Εορδαίας και αντιπρόεδρος στη ΔΙΑΔΥΜΑ Α.Ε., Κωνσταντίνος Πολυχρονίδης. Συνολικά, η τιμή θα ξεπερνούσε τα 100 ευρώ ανά τόνο.

«Τα σκουπίδια είναι πρόβλημα και μαζί και χρήμα», λέει ο πρώην αντιδήμαρχος Τρίπολης Κώστας Ταλούμης. «Γίνονται καταγγελίες, κωλυσιεργούν διάφοροι και μένουν τα σκουπίδια στην πόλη. Και οι δήμοι αναγκάζονται να υποκύψουν και λένε προκειμένου να φύγουν ας τα πάρει οποιοσδήποτε να γλιτώσουμε. Ας πάνε όπου να ‘ναι, όσο να ‘ναι».

Κι όμως, επί δεκαετίες η Τρίπολη –όπως και τόσοι άλλοι δήμοι της χώρας– δεν χρειαζόταν να ψάξει μακριά για τα σκουπίδια της. Τα πετούσε, ανεξέλεγκτα, στη δική της αυλή. Το 1982 η δημοτική αρχή αγόρασε μια γούβα στο πρώην λατομείο Καγιάννη, τρία χιλιόμετρα έξω από την πόλη, για να ρίχνει τα σκουπίδια εκεί και όχι σε ρέματα ή ποτάμια όπως συνηθιζόταν. Ωστόσο, σε αυτή την τοποθεσία με την ονομασία Πλάτωμα κατέληξαν χωρίς διαδικασίες υγειονομικής ταφής και σκουπίδια άλλων νομών. Αντί για 50 χρόνια ζωής, το Πλάτωμα κορέστηκε σχεδόν στα μισά.

«Πληγές» σε Πλάτωμα και Αγ. Τριάδα

Στις κινητοποιήσεις για το κλείσιμο του Πλατώματος πρωτοστατεί από το 2005 ο λογιστής και τοπικός πολιτευτής, Νίκος Τσιαμούλος. «Αρχίσαμε αγώνα, με συνελεύσεις, με ντουντούκες στις πλατείες» λέει. Τελικά με δικαστική απόφαση κλείνει το Πλάτωμα. Η πρόσβαση όμως με τα πόδια παραμένει εφικτή από ανοιχτά σημεία της περίφραξης, όπως διαπίστωσε σε πρόσφατη επίσκεψή της η «Καθημερινή». Εκεί, εκατοντάδες χιλιάδες τόνοι στερεών αποβλήτων κάθε λογής έχουν συμπιεστεί σε στρώσεις, ενώ σε παρακείμενη έκταση βόσκουν μερικά πρόβατα. Κάποτε σε αυτό το σημείο βρισκόταν μια γούβα. Σήμερα ορθώνεται ένας λόφος σκουπιδιών που ξεπερνά τα 33 μέτρα ύψος.

Ψάχνοντας εναλλακτική και καθώς τα απορρίμματα αρχίζουν να μαζεύονται στους δρόμους της Τρίπολης μετά το κλείσιμο του Πλατώματος, ο δήμος επιλέγει προσωρινά ως χώρο μεταφόρτωσης μια ιδιωτική έκταση στην Αγία Τριάδα. Εκεί, στις παρυφές της πόλης, ο Θωμάς Σβώλος διατηρεί πλυντήριο αυτοκινήτων. Σύμφωνα με τα πρακτικά του δημοτικού συμβουλίου Τρίπολης της 24ης Απριλίου 2013, η Αγία Τριάδα ξεκίνησε να χρησιμοποιείται ως σταθμός μεταφόρτωσης χωρίς να προηγηθεί έκδοση περιβαλλοντικής μελέτης. Οπως ανέφερε σε εκείνη τη συνεδρίαση ο τότε δήμαρχος Γιάννης Σμυρνιώτης, αρχικά ο κ. Σβώλος παραχώρησε την έκταση δωρεάν.

«Στην αρχή φορτώναμε και στο χώρο του ασφαλτοτάπητα (…) Εκτακτη ανάγκη φτάσαμε, τι θέλετε να κάνω;» είπε σε εκείνο το δημοτικό συμβούλιο ο κ. Σμυρνιώτης.

Δυσοσμία και ποντίκια

Η προσωρινή μεταφόρτωση όμως εξελίχθηκε σε μόνιμη απόθεση και ο δήμος νοίκιασε την έκταση για 3.000 ευρώ τον μήνα. «Μου είπαν θα ξεφορτώνουμε από τη μια πλευρά, θα φορτώνουμε από την άλλη. Δεν θα μένει σκουπίδι» λέει ο κ. Σβώλος όταν τον συναντάμε στο σπίτι του. Στο ίδιο οικόπεδο, σε απόσταση 300 μέτρων από τον χώρο όπου καθόμαστε, βρίσκεται ο σταθμός μεταφόρτωσης. Εκεί σαπίζουν χιλιάδες τόνοι στερεών αποβλήτων. Ανάλογα με ποια δημοτική παράταξη μιλάει, η ποσότητά τους κυμαίνεται από 18.000 έως 50.000 τόνους. Ακόμα και τώρα, παρά το κρύο και τις βροχές, η δυσοσμία απλώνεται στους γύρω κάμπους.

«Και πού να δεις το καλοκαίρι τι γίνεται με τις κατσαρίδες» λέει ο κ. Σβώλος. «Το πάρκινγκ μου ήταν γεμάτο νταλίκες. Δεν έμεινε ούτε ένας. Εφυγαν φοβούμενοι τα ποντίκια». Στις 28 Ιανουαρίου το ΥΠΕΚΑ επέβαλε πρόστιμο 57.600 ευρώ στον δήμο Τρίπολης για την Αγία Τριάδα. Η αντιπεριφερειάρχης Πελοποννήσου Ντίνα Νικολάκου αποκαλεί την περιοχή «εστία περιβαλλοντικού εγκλήματος» και ο κ. Σβώλος πρόκειται να δικαστεί τον Οκτώβριο στο Μονομελές Πλημμελειοδικείο Τρίπολης για την ανεξέλεγκτη απόρριψη στερεών αποβλήτων εκεί. «Κατάλαβες τι ζημιά έχω πάθει; Δέχτηκα να τους εξυπηρετήσω γιατί ήμουν βλάκας. Να στο πω καθαρά και ξάστερα», λέει.

Προσπάθειες για λύση

Στο μεταξύ ο κ. Σμυρνιώτης, προσπαθούσε να βρει λύση για προσωρινή διαχείριση των σκουπιδιών με διαλογή των ανακυκλώσιμων, κομποστοποίηση του οργανικού κλάσματος και δεματοποίηση του υπολοίπου. Επέλεξε μια ιδιωτική έκταση με δύο κτίρια στον Αγιο Κωνσταντίνο Αρκαδίας. Τα παραδείγματα όμως του Πλατώματος και της Αγίας Τριάδας θορύβησαν τους ντόπιους. Ενέτειναν τη δυσπιστία και τις αντιδράσεις. Παρά την έγκριση της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, το έργο δεν προχώρησε καθώς σχετική σύμβαση του δήμου με το ΤΕΙ Κρήτης κόπηκε στο Ελεγκτικό Συνέδριο.

Ο Δημήτρης Παυλής διαδέχτηκε τον κ. Σμυρνιώτη τον περασμένο Σεπτέμβριο. Σταμάτησε να πληρώνει το μίσθωμα στην Αγία Τριάδα, απέρριψε τη λύση του Αγίου Κωνσταντίνου λέγοντας ότι ψάχνει δημόσια έκταση και τελικά επέλεξε ως χώρο προσωρινής διαχείρισης το Μεγαβούνι Βαλτετσίου. Η σύμβαση όμως με τη Φυλή έληγε τον περασμένο Δεκέμβρη. Επρεπε, μέχρι να ετοιμαστεί το Μεγαβούνι, να βρεθεί ενδιάμεση λύση. Η περιφερειάρχης Αττικής, Ρένα Δούρου, απέρριψε το αίτημα του νέου δημάρχου να πάνε ξανά τα σκουπίδια στη Φυλή. Στο γειτονικό Λεβίδι οι κάτοικοι ξεσηκώθηκαν όταν έμαθαν ότι μπορεί να αξιοποιηθεί προσωρινά ο δικός τους ΧΑΔΑ – παρότι έπειτα από αυτοψία κλιμακίου της Περιφέρειας διαπιστώθηκε ότι είχαν πέσει πρόσφατα εκεί σκουπίδια. «Κοίταξα στην Αιτωλοακαρνανία, στην Εύβοια, στη Βοιωτία…» λέει ο κ. Παυλής. Απαριθμεί άλλες τόσες περιοχές και αντίστοιχες αρνήσεις.

Χωρίς ενδιάμεση λύση τα σκουπίδια έμειναν από τον περασμένο Δεκέμβριο στους δρόμους της πόλης ξεπερνώντας τους 3.000 τόνους. Γονείς μαζί με τα παιδιά τους διαδήλωναν με συνθήματα «όχι στη μαφία των σκουπιδιών» και «άμα δεν μπορείτε να παραιτηθείτε».

Στις 6 Μαρτίου μια πορεία έφτασε έξω από το δημαρχείο. Κάποιοι κάτοικοι πέταξαν σακούλες με σκουπίδια σε αστυνομικούς που φυλούσαν την είσοδο.

Πρόστιμα από Ε.Ε. και υποκρισία

«Αμα κάνεις πολιτική με τα σκουπίδια, θα φας το κεφάλι σου» λέει ο Γιώργος Παπαηλίου. Ωστόσο, εδώ και καιρό, τα σκουπίδια μονοπωλούν την πολιτική συζήτηση στην Τρίπολη. Μέχρι και την περασμένη εβδομάδα εκκρεμούσε προσφυγή της μείζονος αντιπολίτευσης στο Συμβούλιο της Επικρατείας κατά του συνδυασμού του νέου δημάρχου. «Με τα σκουπίδια κάτω, πώς θα πηγαίναμε σε επανάληψη εκλογών; Αυτό θα σήμαινε κι άλλος χαμένος χρόνος» λέει ο Νίκος Τσιαμούλος, δημοτικός σύμβουλος με την ελάσσονα αντιπολίτευση. «Ο δήμαρχος πρέπει να παίρνει αποφάσεις. Οπου κι αν πας τα σκουπίδια, ένας βοσκός να μένει στην κορυφή του βουνού θα έχεις πρόβλημα».

Από την πλευρά του, ο κ. Παυλής αρνείται ότι απέρριψε περιοχές λόγω πολιτικού κόστους. Λέει ότι η αβεβαιότητα για το εάν γίνονταν ή όχι ξανά εκλογές λειτούργησε σαν μήνυμα απειθαρχίας σε μερίδα δημοτικών υπαλλήλων, που καθυστερούσαν να τελέσουν το έργο τους. «Δεν μπορώ να διανοηθώ ότι υπάρχουν άτομα που δεν ενδιαφέρονται να εξυπηρετήσουν τον συνάδελφό τους. Να τους περάσω πειθαρχικό όλους;» λέει.

Τελικά, το ΣτΕ απέρριψε την προσφυγή και εκλογές δεν θα γίνουν. Το πολιτικό κλίμα, όμως, παρέμεινε ηλεκτρισμένο. Ενα από τα τελευταία δημοτικά συμβούλια, όπου θα συζητιόταν και το θέμα των σκουπιδιών, αναβλήθηκε έπειτα από τηλεφώνημα-φάρσα για τοποθέτηση βόμβας.

Στην Κορινθία

Ο δήμος υπέγραψε τελικά προγραμματική συμφωνία με την Περιφέρεια Πελοποννήσου και έπειτα από σχετικό διαγωνισμό βρέθηκε ανάδοχος για να μεταφέρει και να διαχειριστεί τα σκουπίδια, προς 78,8 ευρώ τον τόνο, σε ιδιωτικές εγκαταστάσεις στην Κορινθία. Το κόστος για την Περιφέρεια θα έφτανε τις 300.000 ευρώ. Ωστόσο, η αποκομιδή δεν ξεκίνησε όπως αναμενόταν στις αρχές της εβδομάδας, καθώς η σύμβαση με τον μειοδότη δεν εγκρίθηκε από το Ελεγκτικό Συνέδριο. «Αυτό που έγινε δεν διευκολύνει την πόλη μας» είπε ο κ. Παυλής στο δημοτικό συμβούλιο, που πραγματοποιήθηκε τελικά την περασμένη Τρίτη.

«Η χαμένη ευκαιρία είναι ότι καθυστέρησε πολύ ο διαγωνισμός για την ολοκληρωμένη διαχείριση» τονίζει ο κ. Ταλούμης. «Ολα τα άλλα ήταν περιστασιακά, εφήμερα, “παράνομα”, για να γλιτώσουμε από τη βρώμα των σκουπιδιών». Την ευθύνη της ολοκληρωμένης διαχείρισης έχει η Περιφέρεια. Αυτή τη στιγμή η σύμβαση ΣΔΙΤ (σύμπραξη δημοσίου και ιδιωτικού τομέα) για τα απορρίμματα της Πελοποννήσου βρίσκεται στο Ελεγκτικό Συνέδριο.

Μέχρι την εφαρμογή της ολοκληρωμένης διαχείρισης οι δήμοι θα μπορούσαν να προχωρήσουν σε τοπική, προσωρινή διαχείριση όπως συμβαίνει ήδη στην Καλαμάτα. «Αν ήταν ξύπνιοι, θα είχαν φτιάξει ήδη τέσσερις μονάδες που θα καθόριζαν έπειτα την τιμή και στην ολοκληρωμένη διαχείριση. Οταν θα δούλευαν και θα είχαν ρίξει το κόστος μεταφοράς, θα επηρέαζαν και την τιμή στην ολοκληρωμένη. Θα λειτουργούσαν ανταγωνιστικά» λέει ο κ. Παπαηλίου. Οπως παρατηρεί όμως, οι δήμοι βολεύονται εδώ και χρόνια με τους παράνομους ΧΑΔΑ για να γλιτώσουν το εκτιμώμενο κόστος των 30-40 ευρώ ανά τόνο της προσωρινής διαχείρισης.

Την ερχόμενη εβδομάδα, η Περιφέρεια Πελοποννήσου προκηρύσσει διαγωνισμό για την ανάπλαση 76 ΧΑΔΑ. Από το 2006 και υπό την απειλή προστίμων της Ε.Ε., οι δήμοι με ομόφωνες αποφάσεις υποστηρίζουν ότι δεν τους λειτουργούν. Αυτό, βέβαια, ισχύει μόνο στα χαρτιά. Τον περασμένο Δεκέμβριο η Ε.Ε. επέβαλε πρόστιμο 10 εκατ. ευρώ στην Ελλάδα και επιπλέον πρόστιμο 14,5 εκατ. ευρώ ανά εξάμηνο (με ισχύ από τον Ιούνιο του 2015 και μετά) μέχρι το οριστικό κλείσιμο και την αποκατάσταση όλων των ΧΑΔΑ.

Καθώς δεν φαινόταν να βρίσκεται λύση για τα απορρίμματα της Τρίπολης, ο κ. Παπαηλίου σκεφτόταν και πάλι την έκθεση για τους ΧΑΔΑ που πρέπει να συντάξει για την Ε.Ε. Ισως ζητούσε παράταση λόγω φόρτου εργασίας για να προλάβει τον διαγωνισμό της 31ης Μαρτίου και να δείξει ότι, κάπως, η χώρα συμμορφώθηκε. «Κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας» είπε. «Αν δεν είχε κλείσει με δικαστική απόφαση ο ΧΑΔΑ στο Πλάτωμα, η Τρίπολη ίσως το λειτουργούσε και σήμερα».

πηγή: «Καθημερινή» – Γιάννης Παπαδόπουλος

120