της Ιωάννας Τσάτσου

Οι δηλητηριάσεις αποτελούν συχνή μορφή ατυχημάτων στα παιδιά, ευτυχώς όμως στις μικρές ηλικίες σπάνια είναι θανατηφόρες.

Ο συχνότερος τρόπος δηλητηρίασης στα παιδιά είναι η κατάποση από το στόμα και σπάνια η εισπνοή από το αναπνευστικό σύστημα ή η απορρόφηση από το δέρμα.

Το 80% του συνολικού αριθμού των δηλητηριάσεων  που παρατηρούνται σε παιδιά, συμβαίνουν  σε ηλικίες κάτω των 5 χρόνων.

Ορισμένοι από τους λόγους που δηλητηριάζονται συχνότερα τα παιδιά αποδίδονται:

• στην υπερβολική ζωηράδα τους,
• την έντονη περιέργεια,
• τη μεγάλη επιθυμία να βάλουν στο στόμα τους διάφορα πράγματα τόσο για να εξακριβώσουν τη φύση τους, όσο και για να ευχαριστηθούν γενικά.

Το είδος και ο τρόπος με το οποίο δηλητηριάζονται τα παιδιά έχει σχέση
α) με το εθνικό και βιοτικό επίπεδο: Στις υπό ανάπτυξη χώρες το 40% των δηλητηριάσεων οφείλονται στο φωτιστικό και θερμαντικό πετρέλαιο.

β) τις καθημερινές συνήθειες του λαού: Στις χώρες που χρησιμοποιείται το γκάζι, οι δηλητηριάσεις με μονοξείδιο του άνθρακα κατέχουν σημαντική θέση.

γ) τη σύνθεση του πληθυσμού: Παιδιά αγροτικών περιοχών δηλητηριάζονται ευκολότερα με φυτοφάρμακα και εντομοκτόνα.

δ) το ρεύμα της σύγχρονης συνταγογραφίας: Τα ηρεμιστικά, τα αντιβιοτικά και τα αντιπυρετικά  κατέχουν πρωτεύουσα θέση στη σύγχρονη καθημερινή συνταγογραφία και βρίσκονται και πρώτα από σειράς συχνότητας στις φαρμακευτικές δηλητηριάσεις.

Οι πιο συχνές δηλητηριάσεις

Το σύνολο των δηλητηριάσεων στην παιδική ηλικία (90%) συμβαίνει μέσα στο σπίτι.  Κυριαρχούν τα φάρμακα, τα είδη οικιακής χρήσης, τα καλλυντικά,  τα δήγματα από  ερπετά και έντομα, τα φυτά και τα φυτοφάρμακα.

Από τις  δηλητηριάσεις με φάρμακα τα ηρεμιστικά κατέχουν την πρώτη θέση γιατί γίνεται ευρεία χρήση τους και βρίσκονται σε πολλά σπίτια και ακολουθούν τα αντιβιοτικά, τα αντιπυρετικά, τα αντιβηχικά, οι ορμόνες, τα ψυχοφάρμακα, τα αντισηπτικά και τα αντιισταμινικά.

Από τα είδη οικιακής χρήσης που ευθύνονται για δηλητηριάσεις σε παιδιά τα απορρυπαντικά  και η χλωρίνη κατέχουν την πρώτη θέση και ακολουθούν  η ναφθαλίνη, τα ποντικοφάρμακα και τα εντομοαπωθητικά.

Το μάσημα και η κατάποση τσιγάρου αποτελεί θανατηφόρα δηλητηρίαση που πρέπει επειγόντως να αντιμετωπιστεί.

Οι δηλητηριάσεις από γεωργικά φάρμακα  ειναι πολύ επικίνδυνες, ενώ σχετικά υψηλή είναι και η συχνότητα των περιπτώσεων μέθης από διάφορα αλκοολούχα ποτά.

Ενδείξεις ότι ένα παιδί έχει δηλητηριαστεί:

• σύλληψη του παιδιού επ’ αυτοφόρω,
• απώλεια φαρμάκων,
• αποκάλυψη του παιδιού,
• εμφάνιση συμπτωμάτων: ανησυχία, διαταραχές συνείδησης, παραισθήσεις, σπασμοί,αιμορραγίες, εμετοί, διάρροιες δερματικές αλλοιώσεις.

Αντιμετώπιση δηλητηρίασης

Σε περίπτωση δηλητηρίασης ενός  παιδιού κάθε προσπάθεια για την παροχή πρώτων βοηθειών αποσκοπεί στη διατήρηση των ζωτικών του λειτουργιών, της αναπνοής και της κυκλοφορίας και την όσο το δυνατόν ταχύτερη  εξουδετέρωση ή απομάκρυνση του δηλητηρίου από τον οργανισμό. Γι αυτό επιχειρούνται:

Α) η παρεμπόδιση της απορρόφησης του δηλητηρίουΕφόσον η ουσία ελήφθη από το στόμα η απομάκρυνσή της επιτυγχάνεται:

α)  με πρόκληση εμετού  (Εμετός προκαλείται με ερεθισμό της μαλθακής υπερώας ή με το εμετικό φάρμακο  σ ι ρ ό π ι   ι π ε κ α κ ο υ ά ν α ς  σε δόση 5ml   για τα βρέφη και 15ml  για τα μεγαλύτερα παιδιά. Αν δεν προκληθεί εμετός, η δόση επαναλαμβάνεται),

β)  με πλύση του στομάχου και

γ)  με χορήγηση ενεργοποιηθέντα άνθρακα.

Όσο πιο έγκαιρα γίνουν οι παραπάνω ενέργειες τόσο πιο αποτελεσματικές θα είναι και  πρέπει να γίνουν τουλάχιστον πριν περάσουν 4 ώρες  οπότε γίνεται πλήρως η κένωση του στομάχου.

Αν η ουσία εισπνεύστηκε  το παιδί μεταφέρεται μακριά από το περιβάλλον που έγινε η δηλητηρίαση και σε καθαρό αέρα και ανάλογα της βαρύτητας χορηγείται οξυγόνο.

Από το υγιές δέρμα σπάνια γίνεται απορρόφηση ουσιών , το πλύσιμο βέβαια του σώματος  με άφθονο νερό είναι ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης σε τέτοιες περιπτώσεις.

Σε επαφή ουσιών με τα μάτια συστήνεται το πλύσιμο με άφθονο νερό και εξέταση από οφθαλμίατρο.

Β) η  αδρανοποίηση ή εξουδετέρωση του δηλητηρίου στον οργανισμό επιτυγχάνεται με τη χορήγηση των κατάλληλων αντιδότων .Η άποψη  ότι για κάθε δηλητηρίαση από κάποια ουσία υπάρχει και το αντίστοιχο αντίδοτο για την εξουδετέρωσή της είναι εξωπραγματική, στην πραγματικότητα εξουδετέρωση των δηλητηρίων μέσα στον οργανισμό σε ελάχιστες περιπτώσεις επιτυγχάνεται.Ως γενικό αντίδοτο μπορεί να θεωρηθεί ο άνθρακας.

Η προφύλαξη από τις δηλητηριάσεις και η πρόληψή τους είναι συνάρτηση γνώσης και ενημέρωσης  των ενηλίκων με την ιδιότητά τους ως γονέων για την προφύλαξη των  βρεφών και παιδιών.    Η Πολιτεία πρέπει να παίρνει μέτρα που  μπορούν να μειώσουν τον αριθμό των δηλητηριάσεων γενικά και ιδιαίτερα των σοβαρών δηλητηριάσεων (π.χ. υποχρέωση κυκλοφορίας των φαρμάκων με ειδική συσκευασία ώστε να μη μπορούν να απασφαλιστούν από τα παιδιά).

Eιδικότερα:

-Tο παιδί πρέπει ποτέ να μένει μόνο του στο σπίτι χωρίς την παρουσία έμπιστου ενήλικα.

-διατηρείστε τα φάρμακα σε ειδικό μέρος, κλειδωμένα και  μη προσιτά στα παιδιά.

-μην παίρνετε φάρμακα μπροστά στα παιδιά γιατί η μίμηση σ’ αυτά είναι πολύ αναπτυγμένη.

-ελέγχετε  όλα τα φαρμακευτικά σκευάσματα  που έχετε στο σπίτι και πετάξτε όλα όσα έχουν λήξει.

-μη χορηγείτε φάρμακα στα παιδιά χωρίς ιατρική εντολή. Διαβάστε  προσεκτικά τις οδηγίες. Προσέξτε τη δόση.

-απομακρύνετε όλα τα είδη καθαρισμού και ιδιαίτερα τα καυστικά και τα εντομοκτόνα από σημεία που είναι προσιτά στα παιδιά.

-μη βάζετε σε μπουκάλια ή κουτιά άλλα υγρά ή χάπια απ’ αυτά που αναγράφονται στην ετικέτα, αποτελούν κίνδυνο για τα παιδιά.

-μην αφήνετε ποτέ σε μέρη προσιτά στα παιδιά τσιγάρα. Το μάσημα και η κατάποση ενός τσιγάρου μπορεί να οδηγήσει ένα παιδί στο θάνατο σε λιγότερο από 24 ώρες.

-κλειδώστε καλά το οινόπνευμα και τα ποτά σε ντουλάπια.

-προσοχή στον σκουπιδοτενεκέ, απομακρύνετε τον από τα παιδιά, πράγματα που βάζουμε σ’ αυτόν μπορεί να είναι δηλητηριώδη.

-μην αφήνετε σε κλειστούς χώρους  για πολλές ώρες  σε λειτουργία μαγκάλια, θερμάστρες υγραερίου ή πετρελαίου, και κυρίως  στη διάρκεια του ύπνου.

-προμηθευτείτε  σιρόπι  ιπεκακουάνας  για να υπάρχει πάντοτε στο σπίτι.

-τοποθετήστε σε εμφανές σημείο τον αριθμό τηλεφώνου του Κέντρου Δηλητηριάσεων ( 210-7793777)

9100