Σοκολάτα: Αθώα ή ένοχη;

της Ιωάννας Τσάτσου

Η σοκολάτα είναι δημοφιλής για μικρούς και μεγάλους. Δυστυχώς όμως, η κατανάλωσή της έχει συνδυαστεί με φαινόμενα παχυσαρκίας, ημικρανίας και άλλων αρνητικών επιπτώσεων στην υγεία.

Όμως πως δημιουργήθηκε αυτή η «μικρή απόλαυση»;

Ο καρπός του κακαόδεντρου πρωτοκαλλιεργήθηκε από τους Ατζέκους και τους Μάγια εκατοντάδες χρόνια πριν. Οι Αζτέκοι που πίστευαν ότι το κακαόδεντρο ήταν δώρο του θεού Κουετσακοάτλ, χρησιμοποιούσαν τους καρπούς του κακάο, αφού πρώτα τους έτριβαν μεταξύ τους και τους έκαναν σκόνη, για την Παρασκευή του θεραπευτικού ροφήματος που εκείνοι ονόμαζαν «Choclatl» ή «πικρόνερο». Το ρόφημα αυτό, στο οποίο πρόσθεταν και άλλα μπαχαρικά, το έπιναν ζεστό και θεωρούσαν ότι είναι χωνευτικό, δυναμωτικό και το καλύτερο φάρμακο της εποχής εκείνης, που μπορούσε να γιατρέψει κάθε αρρώστια, να δώσει δύναμη και σοφία.

Πώς έφτασε στην Ευρώπη;

Ο πρώτος Ευρωπαίος που ανακάλυψε και έφερε το κακάο στην Ευρώπη είναι ο Hernado Cortez, όταν το 1519 προσάραξε με το στόλο του στη χερσόνησο Γιουκατάν. Εκεί ο βασιλιάς των Αζτέκων, Μοντεζούμα, του πρόσφερε χρυσάφι, πολύτιμους λίθους και ένα καλάθι γεμάτο κόκκους κακάο. Μόλις επέστρεψε στην Ισπανία το 1528, ο Cortez, έφερε μαζί του τους πρώτους καρπούς του κακάο και τα απαραίτητα σύνεργα για την προετοιμασία του ροφήματος. Το νέο αυτό ρόφημα έγινε αμέσως αγαπητό στην Ισπανία. Στα επόμενα χρόνια το ρόφημα άρχισε να καταναλώνεται σιγά σιγά σε όλη την Ευρώπη. Σοκολάτα σε στερεά μορφή παρασκεύασε το παραδοσιακό μαγαζί του Λονδίνου «Ο Μύλος του Καφέ», που το 1674 παρουσίασε σοκολατένια ραβδάκια και ένα γλύκισμα σοκολάτας σε συμπαγή μορφή. Σήμερα, η σοκολάτα είναι πολύ δημοφιλής και στην Ελλάδα.

Ποιά τα διατροφικά της οφέλη;

Η σοκολάτα είναι ένα από τα πιο θρεπτικά προϊόντα που προέρχονται από τη φύση, καθώς δίνει ενέργεια, είναι τονωτική και αποτελεί πλούσια πηγή ζωτικότητας για τον ανθρώπινο οργανισμό. Χαρίζει ευεξία, ενισχύει την πνευματική διαύγεια, βοηθά τους αθλητές σε κάθε τους άσκηση, βοηθά τους μαθητές κατά τη διάρκεια του διαβάσματος.

Η σοκολάτα έχει ξεχωριστές διατροφικές ιδιότητες καθώς περιέχει υδατάνθρακες, λίπη, πρωτεΐνη φυτικής προέλευσης, μεγάλες ποσότητες καλίου και μαγνησίου, αξιοσημείωτες ποσότητες ασβεστίου, νατρίου και χαλκού, μικρές ποσότητες βιταμίνης Α, θειαμίνης, ριβοφλαβίνης, βιταμίνης D, βιταμίνης Ε,σιδήρου, αλκαλοειδή, πολυφαινόλες.

Πώς επιδρά στον οργανισμό;

Η σοκολάτα έχει περισσότερες από 300 δραστικές ουσίες, κάποιες από τις οποίες επιδρούν στον εγκέφαλο απελευθερώνοντας ενδορφίνες. Οι ενδορφίνες είναι ορμόνες του οργανισμού που μας κάνουν να νιώθουμε ευχάριστα. Επιπλέον, η σοκολάτα περιέχει πρωτεΐνες που είναι απαραίτητες για το μεταβολισμό των κυττάρων, λιπαρές ουσίες, βιταμίνη Ε, ασβέστιο, φώσφορο, μαγνήσιο που βοηθούν στο μεταβολισμό των οστών και των δοντιών. Ακόμη, περιέχει σίδηρο που είναι χρήσιμος στην αντιμετώπιση της αναιμίας, καφεΐνη που είναι διεγερτική καθώς και χαλκό, ο οποίος συμβάλλει στο μεταβολισμό του σιδήρου και βοηθά τη λειτουργία του ΚΝΣ. Στη σοκολάτα υπάρχουν επίσης φυτικές ίνες με αντιοξειδωτικές ιδιότητες που προστατεύουν από καρδιακές παθήσεις κι από τον καρκίνο.Πρέπει να σημειώσουμε ότι η σοκολάτα σκούρου χρώματος, περιέχει περισσότερες πολυφαινόλες λόγω του ότι κατασκευάζεται με περισσότερο κακάο. Χρειάζονται ακόμη έρευνες για να αποδειχθεί ότι η αύξηση της πρόσληψης χρήσιμων στοιχείων για τον οργανισμό μπορεί να επιτευχθεί καταναλώνοντας περισσότερο κακάο παρά σοκολάτα. Το κακάο περιέχει πολύ λιγότερο λίπος παρά η σοκολάτα.

Βλέπουμε λοιπόν ότι η σοκολάτα περιέχει πολλά χρήσιμα και ωφέλιμα συστατικά. Παρ’όλα αυτά η κατανάλωση της σοκολάτας έχει συσχετισθεί με διάφορες αρνητικές συνέπειες.

Σχετίζεται με την παχυσαρκία καθώς η σοκολάτα είναι πλούσια σε ενέργεια. Μικρές ποσότητες σοκολάτας περιέχουν πολλές θερμίδες. Όταν κάποιος τρώει συστηματικά περισσότερο φαγητό από ότι χρειάζεται ο οργανισμός του, τότε καταναλώνει λιγότερες θερμίδες από αυτές που παίρνει. Αυτό οδηγεί στην αύξηση του σωματικού βάρους και στην παχυσαρκία. Δεν είναι λοιπόν ορθό να πούμε ότι τρώγοντας σοκολάτα θα παχύνουμε. Είναι μόνο όταν τρώμε υπερβολικές ποσότητες σοκολάτας που θα πάρουμε περιττό βάρος. Σε μια υγιεινή διατροφή μπορούμε να περιλάβουμε το κακάο και τη σοκολάτα την οποία πρέπει να τρώμε σε μικρές ποσότητες.

Ποιά είναι η σχέση της σοκολάτας με τις ημικρανίες;

Οι ημικρανίες είναι σοβαροί πονοκέφαλοι που εξαντλούν. Προκαλούνται από σπασμούς των αρτηριών που τροφοδοτούν τον εγκέφαλο. Οι αιτίες που προκαλούν τις ημικρανίες δεν είναι γνωστές. Μερικοί παράγοντες θωρούνται ότι προκαλούν την έναρξη των συμπτωμάτων της ημικρανίας. Μερικά φαγητά συμπεριλαμβανομένης και της σοκολάτας έχουν ενοχοποιηθεί για αυτό. Όμως δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η σοκολάτα προκαλεί ημικρανία. Υπάρχουν άλλοι παράγοντες όπως το στρες, η κούραση, ο θυμός, η υπερένταση που είναι πολύ πιο συχνά υπεύθυνοι για την πρόκληση ημικρανίας.

Η σοκολάτα προκαλεί ακμή και σπυριά; Υπάρχει διαδεδομένη η αντίληψη ότι η σοκολάτα προκαλεί ακμή και σπυριά. Η αντίληψη αυτή δεν βασίζεται σε επιστημονικά τεκμηριωμένα στοιχεία που δείχνουν μια σχέση μεταξύ σοκολάτας και ακμής. Επιπρόσθετα κανένα από τα συστατικά της σοκολάτας δεν έχει τη δυνατότητα να προκαλέσει ή να επιδεινώσει την ακμή ή τα σπυριά.

Πολλοί έχουν μελετήσει την «εξάρτηση» ορισμένων ατόμων από τη σοκολάτα. Η πιο ενδιαφέρουσα μελέτη αναφορικά με την ιδιαίτερη σχέση και πάθους με τη σοκολάτα, διεξήχθη από τους Michener & Rozin. Οι επιστήμονες μελέτησαν άτομα που εμφάνιζαν έντονες βουλιμικές τάσεις για σοκολάτα τουλάχιστον για μια εβδομάδα. Τους έδωσαν λοιπόν εναλλακτικές με τις ακόλουθες συνθέσεις: μια μπάρα σοκολάτας, κάψουλες που εμπεριείχαν το ίδιο ποσό σκόνης κακάο όπως η σοκολάτα, placeboκάψουλες που εμπεριείχαν αλεύρι ίσης θερμιδικής απόδοσης, όπως οι κάψουλες κακάο και μια μπάρα Λευκής σοκολάτας, μια μπάρα Λευκής σοκολάτας μαζί με κάψουλες που εμπεριείχαν σκόνη κακάο. Όταν οι συμμετέχοντες εμφάνιζαν έντονη τάση για σοκολάτα, επέλεγαν μια από τις εναλλακτικές και κατέγραφαν το βαθμό ικανοποίησης που είχε προκληθεί. Το αποτέλεσμα ήταν ότι μόνο η μπάρα σοκολάτας αυτή καθεαυτή, είχε τη δυνατότητα να ικανοποιεί στο έπακρο την ανεξέλεγκτη επιθυμία για σοκολάτα!!! Οι κάψουλες με την ίδια περιεκτικότητα σε κακάο, οδήγησαν σε μηδενική ικανοποίηση της θέλησης για σοκολάτα!!!

Τελικά αυτή η μοναδικότητα των όσων μας προκαλεί η σοκολάτα οφείλεται στις βιοχημικές επιδράσεις των συστατικών της ή απλά όλα σχετίζονται με τη συναρπαστική γευστική εμπειρία που συνεπάγεται η κατανάλωσή της;

Συμπερασματικά θα τονίσουμε ότι η σοκολάτα και το κακάο περισσότερο, όταν καταναλώνονται με μέτρο, μπορούν να βοηθούν τον οργανισμό. Ορισμένες προκαταλήψεις σχετικά με την πρόκληση ημικρανίας και ακμής από τη σοκολάτα δεν ευσταθούν. Η σοκολάτα ή ακόμη καλύτερα το κακάο μπορούν να είναι μέρος μιας υγιούς διατροφής.