Στις 8 Φεβρουαρίου 2015 λήγει η προθεσμία για υπαγωγή στο νόμο και σύμφωνα με παράγοντες του αρμόδιου υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, δεν πρόκειται να δοθεί παράταση.

Οι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων θα πρέπει, σύμφωνα με ρεπορτάζ της εφημερίδας «Ελεύθερος Τύπος», να σπεύσουν μέχρι την εν λόγω ημερομηνία, εάν θέλουν να αποφύγουν τυχόν «παρατράγουδα» με κυρώσεις, καθώς θα γίνεται διασταύρωση των στοιχείων από τέσσερις διαφορετικές ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων στα υπουργεία Περιβάλλοντος και Οικονομικών, στην εταιρεία του Κτηματολογίου και στη ΔΕΗ.

Σε περίπτωση που τα αυθαίρετα δεν έχουν ενταχθεί στο νόμο, κινδυνεύουν με πρόστιμα ανέγερσης και διατήρησης, δυσθεώρητα σε σχέση με τα πρόστιμα που προβλέπονται στον 4178/13, και φυσικά κρίνονται κατεδαφιστέα.

Από την άλλη, δεν μπορεί να γίνει μεταβίβαση οποιουδήποτε ακινήτου, το οποίο είναι είτε αυθαίρετο είτε έχει αυθαιρεσίες, ενώ για όλα τα προς μεταβίβαση ακίνητα πρέπει να υπάρχει η ηλεκτρονική ταυτότητα.

Εφόσον οι ιδιοκτήτες υποβάλουν την αίτηση υπαγωγής μέχρι την προαναφερόμενη ημερομηνία θα έχουν τη δυνατότητα πληρωμής του προστίμου έως και σε 60 δόσεις, ενώ θα μπορούν να μειώσουν το ύψος των προστίμων έως και 50%, σε περίπτωση που πραγματοποιήσουν εργασίες ενεργειακής αναβάθμισης ή στατικής επάρκειας του κτιρίου που εντάσσεται στη ρύθμιση.

Oι δόσεις αποπληρωμής των προστίμων είναι είτε εξαμηνιαίες είτε μηνιαίες, ανάλογα με τις δυνατότητες των ενδιαφερομένων. Οπότε:

• Το πρώτο 6μηνο από τη δημοσίευση του νόμου (8.8.2013), το πρόστιμο καταβαλλόταν εντός προθεσμίας 17 εξαμήνων (δηλαδή 102 μηνών). Η προθεσμία αυτή έχει ήδη λήξει από τις 8 Φεβρουαρίου 2014.
• Το δεύτερο 6μηνο από τη δημοσίευση του νόμου, το πρόστιμο καταβαλλόταν εντός 14 εξαμήνων (δηλαδή 84 μηνών). Η προθεσμία αυτή έχει λήξει από τις 8 Αυγούστου 2014.
• Το τρίτο 6μηνο από τη δημοσίευση του νόμου το πρόστιμο καταβάλλεται εντός 10 εξαμήνων (δηλαδή 60 μηνών). Η προθεσμία αυτή ισχύει μέχρι 8 Φεβρουαρίου 2015.

Σε κάθε περίπτωση η ελάχιστη 6μηνιαία δόση έχει οριστεί στα 300 ευρώ (δηλαδή 50 ευρώ το μήνα).

Οι ιδιοκτήτες που θα καταβάλουν εφάπαξ το πρόστιμο θα έχουν έκπτωση 20%, ενώ όσοι καταβάλουν το 30% του συνολικού προστίμου μέσα σε ένα εξάμηνο από την ημερομηνία υπαγωγής θα επωφελούνται έκπτωσης 10%.

Πρόστιμα ανάλογα με το έτος κατασκευής του αυθαιρέτου:

• Όσοι είναι ιδιοκτήτες ακινήτων που χτίστηκαν πριν το 1975 δεν έχουν παρά να πληρώσουν 500 ευρώ για να εξαιρέσουν το ακίνητο από την κατεδάφιση.
• Τα ακίνητα μέχρι τις 31/12/1982 υποχρεούνται στην πληρωμή του 15% του προστίμου που αναλογεί
• Οσοι διαθέτουν ακίνητα που χτίστηκαν μετά την 1/1/1983 και ως τις 31/12/2003 θα πρέπει να πληρώσουν το 80%.
• Για τα ακίνητα που είναι αυθαίρετα και χτίστηκαν μετά το 2004 έως και 1/1/2011 το πρόστιμο θα πληρωθεί στο σύνολό του.

Οι τρεις βασικοί άξονες για τη νομιμοποίηση των αυθαιρέτων

Ο ν.4178/13 κατηγοριοποιεί τα αυθαίρετα σε τρεις άξονες:

1. Ο πρώτος άξονας κατηγοριοποίησης είναι το μέγεθος της αυθαιρεσίας. Ετσι μικρές αυθαιρεσίες μπορούν να εξαιρεθούν των κυρώσεων του νόμου με την πληρωμή ενός ποσού, το οποίο έχει οριστεί στα 500 ευρώ (συνολικά για κάθε οίκημα και όχι ανά παράβαση), ενώ δεν θα υπάρχει καταληκτική ημερομηνία υπαγωγής. Σε αυτή την κατηγορία υπάγονται παραβάσεις σε νομίμως υφιστάμενα κτίρια με οικοδομική άδεια όπως, για παράδειγμα, πέργκολες, μπάρμπεκιου, χωρίσματα δωματίων με γυψοσανίδες κα. Πρόκειται δηλαδή για παραβάσεις οι οποίες δεν αλλάζουν τον όγκο του κτίσματος και τη δομημένη επιφάνεια.
2. Σε δεύτερο άξονα είναι οι μεσαίες παραβάσεις. Αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει παραβάσεις που έχουν γίνει πριν από τις 28/7/2011, ημερομηνία που θεωρείται «κόκκινη» γραμμή, και στις οποίες η υπέρβαση δεν ξεπερνά το 40% της δόμησης ή το 20% του ύψους που ορίζει η οικοδομική άδεια. Και αυτές οι παραβάσεις αφορούν κτίσματα με νόμιμη οικοδομική άδεια. Σε αυτές περιλαμβάνονται οι περισσότεροι ημιυπαίθριοι. Και σε αυτή την κατηγορία η εξαίρεση από την κατεδάφιση είναι οριστική, ενώ το πρόστιμο θα υπολογίζεται με βάση το μέγεθος της αυθαιρεσίας.
3. Ο τρίτος και τελευταίος άξονας αφορά τις μεγάλες παραβάσεις. Σε αυτόν περιέχονται εξ ολοκλήρου αυθαίρετα κτίσματα και κατασκευές που δεν διαθέτουν οικοδομική άδεια,καθώς και όσα έχουν άδεια άλλα η υπέρβαση της δόμησης είναι άνω του 40% από την προβλεπόμενη της άδειας. Το πρόστιμο θα υπολογίζεται με βάση το μέγεθος της κατασκευής, ενώ η διαφορά με την προηγούμενη κατηγορία έγκειται στο ότι τα κτίρια θα εξαιρούνται της κατεδάφισης μόνο για 30 χρόνια και όχι διά παντός.